Mavzu: sport inshootlarida texnika xavfsizligi

MAVZU: SPORT INSHOOTLARIDA TEXNIKA XAVFSIZLIGI

REJA:

1. 
   SPORT INSHOOTLARI TARIXI
   
2. 
   YOPIQ SPORT INSHOOTLARIDA TEXNIKA XAVFSIZLIGI
   
3. 
   OCHIQ SPORT INSHOOTLARIDA TEXNIKA XAVFSIZLIGI
   

Sport inshootlari - sogʻlomlashtirish, oʻquvmashq hamda har xil sport musobakalari uchun muljallangan alohida bino, qurilishlar majmuasi. Zamonaviy Sport inshootlarining timsoli sifatida qad. Olimpiya shahridagi palestra va gimnasiy, stadion, otchopar, sirk kabilarni aytish mumkin. Yunoniston va Kdd. Rimdagi amfiteatr va kolizeylarda stadion va sirklar birlashtirilgan. 19-asrga kelib Si. qurilishi jadallashdi. Sunʼiy suv havzalari yaratildi (1820—30), gimnastika zallari (1850) qad. shaklda takroran uslublashtirildi. 1896 yildan Olimpiada oʻyinlarining tiklanishi Si. qurilishining koʻpayishiga imkoniyat yaratdi. 20-asrga kelib Si. har bir davlatning oʻz milliy meʼmorlik anʼanalari asosida yangi zamonaviy meʼmoriy uslublar bilan boyitildi. Bular Rim (1960), Tokio (1964), Myunxen (1972), Moskva (1980), Seul (1988), Atlanta (1996), Sidney (2000) va boshqa Olimpiada majmualari oʻziga xos loyihalashtirilgan: Yaponiya (Tokio)dagi yirik Olimpiada inshooti Ioyogi stadioni (1964, meʼmori K. Tange, muhandisi I. Subon) zamonaviy yapon meʼmorligining eng yaxshi asarlaridan biri hisoblanadi. Binoda osma konstruksiyalaraan foydalanish yuqori tejamkorlikka ega boʻlib, yangi plastikani vujudga kelishiga imkoniyat yaratdi. Zamonaviy Si. 50 ga yaqin sport turlariga xizmat qiladi. Asosiy qurilishlar mashq va musobaqa oʻtkaziladigan maydon, zal va yordamchi xonalardan iborat (garderob, dush, sudyalar xonasi, sport jihozlari saqlanadigan xona va boshqalar). Si. majmuasiga muhandislik qurilmalari (elektr, suv, kanalizatsiya, ventilyasiya)dan texnik foydalanish, tomoshabinlar uchun qurilma inshootlari (tribuna, foye, bufet, sanuzel va boshqalar) kiradi. Shuningdek, Si. ochiq va yopiq (mashgʻulotlar talabiga koʻra), bir yoki bir necha sport turlariga muljallangan (mas, gimnastika va boshqa sport oʻyinlari uchun universal zallar), shuningdek, umumiy hududda joylashgan sportning har xil turlari uchun ixtisoslashgan sport majmualari sifatida quriladi (mas, ochiq maydonli Si.; futbol, yengil atletika, changʻi sporti, tramplin, velotrek va boshqa, usti yopiq maydonli Si.; badiiy gimnastika, suv havzasi, kort, konkida yugurish sporti va boshqalar). Zamonaviy Si dan yil boʻyi foydalanish maqsadida bir shakldan ikkinchi shaklga (yezda ochiq, qishda yopiq) aylantiriladigan mahobatli inshootlar bunyod etila boshlandi [Yaponiyadagi Xalqaro Iokogama stadioni (1997, 72 370 oʻrindiqli), SenDenidagi "Stat de Frans" stadioni (1999, 80 000 oʻrindiqli, unda yengil atletika va regbi oʻyinlari oʻtkaziladi. Oʻrindiklarini maxsus muhandislik qurilmalari yordamida koʻpaytirish yoki qisqartirish mumkin), Sidneydagi "Avstraliya" stadioni (1999, 80 000 oʻrindiqli, maydoni1 16 ga, tomi 30 000 kv m, loyihasi Avstraliya milliy shlyapasi shaklida ishlangan), Seuldagi "Syangam" stadioni (2001, 64 677 oʻrindiqli, tribuna tepasi yelkanli mahalliy baliqchilar qayigʻi shaklida qurilgan), Shim.Gʻarbiy Londondagi "Yangi Uembli" stadioni (qurilishi 2003 y. i boshlangan, 90 000 oʻrindiqli, meʼmori Norman Forest kompyuter texnologiyasi yordamida tomini yozda ochiq, qishda yopiq qilib siljiydigan shaklda loyihallashtirgan) va boshqa]. Dastlabki sport inshooti qadim zamonlarda paydo bo'lgan. Arxeologlarning fikriga ko'ra, odamlar zamonamiz boshlanishidan ancha oldin bunday narsalarni qurishgan. Qadimiy Rim va qadimiy Yunonistonda sport musobaqalari uchun mo'ljallangan inshootlarni qurishning yanada yuksak darajada rivojlanishi ta'minlandi. Bunday qurilishning mohirona tabiati va bunyod etilgan muhandislik inshootlarining mavjudligi ularning qisman saqlanib qolgan qoldiqlaridir. Bunday sport inshooti o'n minglab odamlarni qamrab olishi mumkin edi.

20 asrning boshiga qadar sport inshootlari qurilishida uzoq vaqt turg'unlik kuzatildi. Bir necha yuz yildan oshiqroq vaqt oldin bu tanaffus o'rnini ushbu ob'ektlarga qattiq qiziqish bilan almashtirdi. Buning sababi aqliy mehnat bilan shug'ullanadigan va ularning harakatlanish darajasini pasaytirishni istagan kishilar sonining ko'payishi bilan bog'liq.

Stadion kabi bu sport inshooti avval AQShda 1903da qurilgan edi. Kelgusi 10 yil ichida ushbu mamlakatda yana beshta ob'ekt qurilishi yakunlandi. 1920dan boshlab, 1926gacha AQShda joylashgan stadionlar soni 5 marta allaqachon ortdi.

Sport inshootlarining tez qurilishi Olimpiada an'analarini qayta tiklashdan so'ng amalga oshirildi. 1896 dan hozirgi kungacha ular 22 marta amalga oshdi. Shu bilan birga har bir olimpiada uchun yangi sport inshootlari barpo etildi. Va ajablanarli emas. Aslida, bunday o'yinlar har doim katta madaniy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo'lgan voqeadir.

Bunday tuzilmalarning rivojlanishidagi eng ahamiyatli sahifalar urushdan keyingi davrlarda boshlangan. Rim davrida Palazzo va Palacetto del kabi majmualar mavjud edi. Shu bilan birga, Tokio shahrida Koma Zava kabi sport inshooti barpo etildi. Mexiko shahrida noyob Universitet stadioni barpo etildi. Shuningdek, u katta sport saroyi qurilgan. Sayyoradagi ijtimoiy va madaniy hayotda asosiy voqea bunday narsalarni kashf etish edi:

- Myunxen "Oberwiesenfil" sport majmuasi;
- Monreal velotrek va Olimpiya stadioni;
- Moskva markaziy Lenin stadioni;
- Leningrad stadioni im. Kirov;
- Kiev "Olimpiya" MTJ;
- Yerevan "Hrazdan" stadioni va boshqalar.

Qizig'i shundaki, XXII Olimpiya o'yinlari uchun Moskva sport ob'ektlari qurilgan. Ularning orasida Evropaning eng katta qismi bor. Masalan, "Olimpiya" stadioni. Noyob strukturani Krylskoye vodiysida yashirin velosipedda, shuningdek, yaqin atrofdagi yugurish kanalida ko'rish mumkin.Turli sport turlari mavjud. Avvalo, ular asosiy, yordamchi va uskunalar va tomoshabinlar uchun ajratilgan.
Har qanday sport inshootining asosiy qismi asosiy ob'ekt hisoblanadi. Uning maqsadi musobaqalarni tashkil etish, shuningdek, o'quv jarayonini tashkil etishdir. Binoning ayrim qoidalariga ko'ra, bunday sport inshootlari barpo etiladi. Qonunchilik darajasida ishlab chiqilgan va tasdiqlangan me'yorlar ob'ektlar hajmini, qoplamalar uchun muayyan materiallardan foydalanishni tartibga soladi va hokazo. Bundan tashqari, tanlov qoidalariga muvofiq bunday jihozlar tegishli jihozlar va inventarizatsiya, teglar va boshqalar bilan ta'minlanishi kerak. Asosiy ob'ektlar , o'z navbatida, ochiq-oydin, qopqog'i bo'lmagan va qoplangan.

Xizmat ko'rsatuvchi xodimlar yordam xonalarida joylashgan. Uning vazifasi barcha sport inshootlarini saqlash va ta'minlashdir.

Mehmonlarga tashrif buyuradigan hududlarda tomoshabinlar uchun asboblar mavjud. Bunday binolar asosiy zonaga va xodimlar uchun binolarga yaqin joylashgan.

Atletika sporti ob'ektlari tasniflanadi va ularning funktsional maqsadlari uchun. Bunday holda, ma'lum bir guruhga ob'ektlarni topshirish ular qaysi sport uchun tanlovga qo'yilganligiga bog'liq. Shu bilan birga, ikkala ochiq sport inshooti va soyabon ostida bo'lganlar turli maqsadlarga ega bo'lishi mumkin. Ular nafaqat bitta, balki bir nechta sport musobaqalarida ham ishtirok etishlari mumkin. Ikkinchidan, bunday ob'ektlar universal deb hisoblanadi. Yoki bir xil hududda joylashgan bir necha alohida binolardan iborat yoki ular jihozni almashtirish imkoniga ega.Mavjud qurilish qoidalari va qoidalariga muvofiq, har qanday sport anjomlari mahalliy aholi uchun milliy va madaniy xizmatlarning umumiy tizimining elementi bo'lishi kerak. Shuningdek, bunday ob'ektlarning ayrim tasnifi mavjud. Ular quyidagilardir:
- mikrorayon;
- tumanlararo;
- tuman;
- Umumshahar.

Uy-joy majmualari hududida yassi sport inshootlari barpo etiladi. Ular turli yoshdagi toifalarga mo'ljallangan komplekslar tomonidan ishlab chiqilgan va 50 dan 500 metr oralig'ida yurish masofasidan joylashtirilgan.

Mavjud me'yorlarga muvofiq, mahalla aholisining har mingtasi uchun to'qqiz kvadrat metr maydonchalar, velosiped yo'llari va mashq joylari mavjud.

Tumanlararo binolar - sport markazlari yoki parklar. Ular yigirma daqiqalik transport imkoniyatlariga mo'ljallangan. Bunday hududlarning maydoni ming kishi uchun 0,14 gektar. Ushbu ob'ektlarning tuzilishi o'yin maydonchalari va futbol maydonlarini, ochiq hovuz va sport zallarini o'z ichiga olishi mumkin.

Viloyat ob'yektlari ming kishi uchun 0,18 gektar maydonga mo'ljallangan. Odatda, ular kichik tumanlarning sport markazlari bilan birlashtirilgan. Bunday komplekslarning bir qismi sifatida ko'plab bolalar maydonchalari, shuningdek, suzish havzasi va sport zallari mavjud.

Muayyan hududda joylashgan hududlarda qanday binolar quriladi, uning aholisi soni bog'liqdir. Agar shahar kichik bo'lsa (500 ming kishiga qadar), shahar ahamiyatiga ega sport ob'ektlari tuman va tumanlararo birlashtirilishi lozim. Ko'p sonli fuqarolar bilan alohida tuzilmalar loyihalashtirilmoqda. Shahar sport markazlari transport vositasida o'ttiz daqiqa masofada joylashgan. Minglab fuqarolar uchun ushbu ob'ektlarning maydoni 0,11 ga teng.Ushbu turdagi sport ob'ektlari orasida maydonlar va o'yin maydonchalari, cross-country yoki tosh yo'llari mavjud. Ularning barchasi musobaqalar va ochiq mashg'ulotlar uchun mo'ljallangan.

Eng keng tarqalgan planar sport inshootlari maydonchada atletika yo'llari va o'tish joylari bilan o'rab olingan maydonlarni o'ynaydi. Ushbu turdagi sport inshootlariga qo'yiladigan ayrim talablar atrof-muhitni obodonlashtirishni o'z ichiga oladi. Odatda, bu ob'ektlar atrofida joylashgan plantatsiyalarning himoya bandlari. Bunday yashil maydonlarning kengligi kamida o'n metr bo'lishi kerak.

Planar tuzilmalar hududida joylashgan barcha o'yin maydonchalari sport turlari bo'yicha guruhlarga bo'lingan. Shu bilan birga, ular o'lchovlar va barcha kerakli tuzilmalar, uskunalar, shuningdek, etarli yorug'likka ega bo'lishi kerak.

Bugungi kunga kelib, ko'plab odamlar sport maydonchalarida vaqt o'tkazmoqda. Ularning asosiy maqsadi - o'z farovonligini oshirish. Shu munosabat bilan sport va dam olish maskanlari kabi muassasalar har bir viloyat hayotida muhim o'rin tutadi. Ular professional tayyorgarlikka xizmat qilmaydi. Ular sog'lig'ini yaxshilash va shaklni saqlash uchun tashrif buyurishadi. Yuqorida sanab o'tilganlardan tashqari bu kabi ob'ektlarga saunalar va vannalar, massaj xonalari, loy va gidropatika muassasalari kiradi. Bugungi kunda aerobik gimnastikasi, fitness va yengil atletika singari sog'lomlashtirish sport turlari turlari juda mashhur. Ular uchun kichkina joylar, intensiv sun'iy va tabiiy yorug'lik bilan yaxshi isitiladigan xonalar ajratiladi. Uskuna gimnastika va jismoniy qobiqlardan iborat komplekslardan foydalanilgan.Bino quruvchilar tomonidan keyingi foydalanish uchun topshirilgandan so'ng, ob'ekt SES xodimlariga beriladi. Axir bu joylarning sog'lig'i olib borilayotgan treninglar, shuningdek, jalb qilingan odamlarning sog'lig'iga bog'liqdir.

Yopiq inshootlarni ichki bezashga maxsus talablar qo'yiladi. Ularda barcha devorlar va shiftlar tekis sirtga ega bo'lishi kerak. Sport inshootlari xavfsizligini ta'minlash uchun ulardagi radyatorlar faqat nishonlarda joylashgan va himoya panjaralari bilan qoplangan. Zararlanish xavfini oldini olish uchun, eshikning mahkamlanmagan bo'lishi kerak.

Sport inshootlarini loyihalashda binolarning devorlarining rangini hisobga olish kerak. U muayyan darajada aks etishi va insonning psixofizik vazifalariga ijobiy ta'sir qilishi kerak.

Jins yoki traffikka oid fitness markazlari protrusion va chuqurlarga ega bo'lmasligi kerak. Kaplamalar uchun materiallar biroz elastik va yaxshi yuvilishi kerak.

Yopiq inshootlarning zallarida tegmaslik harorat va namlik rejimini saqlash kerak. Bu odamlardagi sog'lig'ini saqlashning muhim shartidir. Ma'lum darajada, havo harakatining tezligi bo'lishi kerak. Uning qiymati bir soniyada 0,5 metrdan oshmaydi. Barcha sport zallari tabiiy yoritgichga ega bo'lishi ma'qul. Kechqurun zulmatda bunday xonalarda yoritilgan yorug'lik yoki yorug'lik tarqalgan bo'lishi kerak. Zaruriy xavfsizlik choralarini ko'rish uchun, sport inshootlari tibbiyot markazi zalning darhol yaqinida joylashgan.

Gigiena talablari bir qator ishlab chiqilgan

Men mashg'ulot va musobaqalar uchun asbob-uskunalar va inventarlarga ega bo'ldim. U sifatli materiallardan tayyorlanishi, yaxshi tartibda bo'lishi va vazni va shakli bo'yicha mavjud standartlarga mos kelishi kerak.

Planar sport inshootlari maxsus qoplama yordamida tartibga solinishi kerak. Bu shikastlanishga olib kelishi mumkin bo'lgan mexanik inklüzyonlarni o'z ichiga olmaydi, silliq bo'lmagan sirt bo'lishi kerak.

Bunday tuzilmalarning o't qopqog'iga ayrim talablar qo'yiladi. Yashil maysa qalin, past, sovuqqa chidamli va chidamli bo'lishi kerak, faqat tez-tez sochlar uchun emas, balki trampling.

Qopqoqni sozlashda, er usti suvini almashtirish uchun yamaqlar qo'yilishi kerak. Bundan tashqari, gigienik talablarga muvofiq, binolar hududida ichimlik suvlari va dushlarni o'rnatish zarur. Barcha saytlarda sun'iy yoritish bo'lishi kerak.Mamlakatimiz ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti tizimi bozor sharoitlariga o'tish bilan bog'liq keskin o'zgarishlarga duch keldi. Bu omil sport inshootlarini boshqarishga ham ta'sir ko'rsatdi. Bugungi kunda jismoniy tarbiya va sog'lomlashtirish tashkilotlari ularni yanada rivojlantirish uchun ularning bozorda barqaror mavqega ega bo'lishini ta'minlaydigan boshqaruv tizimini yaratishi kerak. Albatta, sport tashkilotlariga berilgan bu mustaqillik, boshqaruvning murakkablashishiga va boshqaruv xodimlari tomonidan bajariladigan ishlarning ko'payishiga olib keldi. Sport muassasasining mansabdor shaxslaridan:

- fuqarolarning sport va jismoniy tarbiya bilan erkin shug'ullanishini ta'minlash;
- tinglovchilarning salomatligi va hayoti uchun zarur xavfsizlik choralarini ko'rish uchun barcha me'yoriy talablarni bajarish;
- sportni rivojlantirishga ko'maklashish;
- biznes bilan shug'ullanish.