O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

270

---

Trixodinoz 
qo'zg'atuvchisi kiprikli duksimon infuzoriya bo'lib, u 
ipaksimon xivchinli a'zosi bilan baliqning qorin tcrisiga yopishadi. 
Parazitning rivojlanishida mavsumiylik kuzatilmaydi. Infuzoriya ba­
liqning tanasi va jabrasida butun yil davomida uchraydi. Asosan karp, 
o‘simlikxo‘rbaliqlar, losossimonlarni zararlaydi. Trixodinoz ko‘payganda 
baliq terisida, jabrasida ko'kimtir sariq dog'lar paydo bo'ladi. Bu dogiar 
shilimshiq modda va o'lgan epiteliy to'qimasining qoldiqlaridir. Ba- 
liqlar kuchli zararlanganda ommaviy o‘ladi.
Profilaktika va davolasli vositasi xuddi xilodonellezga o'xshagan 
bo'ladi.
Kostioz. 
Qo'zg'atuvchisi — mikroskopik (5—20 mikron) kostiya in- 
fuzoriyasi hisoblanadi. Bu infuzoriyaning shakli noto'g'ri bo'lib, ikkita 
xivchini bo'ladi. Baliqning tanasiga va jabrasiga yopishib oladi. Bo'linish 
usuli bilan ko'payadi. Kostiya infuzoriyasi suv harorati 25—28°C bo'lganda 
yaxshi rivojlanadi. Noqulay sharoitda suv harorati soviganda sista hosil 
qiladi. Sista qalin qobiqdan iborat bo‘lib, noqulay muhit sharoitiga an- 
cha chidamli bo'ladi. Ular patogen emas, lekin uzoq muddat jarohat 
obyekti bo'lib qoladi. Xivchinli infuzoriya karpsimonlar, losossimonlar 
va boshqa baliqlarning yosh avlodlarida parazitlik qiladi. Bu kasallikka 
nisbatan katta baliqlarda tabiiy immunitet hosil bo'ladi. Kostiya infu­
zoriyasi baliqlarda faqat sista shaklida uchraydi. Kostiya yilning yoz pay- 
tida, ko'proq zarar vetkazadi. Uning zarari faqat nerest o'tadigan hovuz- 
larida yaqqol kuzga tashlanadi. Ammo kostiya baliqlarni qish paytida 
ham nobud qilar ekan, ayniqsa suv muhiti (pH 5—5,5) past ko'rsatkichga 
ega bo'lganda. Kostiyaning qishki formasi asosan qishlash hovuzlariga 
qayd qilingan. Infuzoriyalarning bu turi qish faslida suv harorati 5—7°C 
bo'lganda ko'payadi. 67-68-rasmlarda kasallik manbalari aks ettirilgan.
6 8 -ra s m . 
Kariofillyoz qo'zg'atuvcliisining rivojlanish sxemasi va 
uning oldingi qismi (karp zararlanishi).
271

---

Profilaklik choralar.
Xo‘jalikga boshqa hovuzlardan olib kelina- 
digan baliqlarni kuchli ixtiopatalogik nazoratdan o‘tkazish, hovuzga 
qo'yiladigan suvni filtr orqali o‘tkazish yoki 1:4000 formalin eritmasiga 
1 soatlik vanna qilishdan iborat. Kasai baliqlarni maxsus vannada osh 
tuzi eritmasida bir yashar baliqlarni 5 % konsentratsiyasida 5—6 sutka 
davomida uch marotaba o‘tkazishdan iborat. Xlorli ohak (xuddi xilodo- 
nellezdagiday) va formalin eritmasi (1:50000 da 24 soat)da dezinfeksiya 
qilinadi. Eng asosiy profilaktik chora bu hovuzlar sanitariya holatini 
yaxshilash, barcha agrotexnika qoidalariga rioya qilishdan iborat. Iloji 
boricha hovuz baliqdan tozalangandan keyin, to‘liq quritilishi kerak. To 
kelgusi yilgacha suv quymaslik kerak.
Baliqchalarda kostioz aniqlanishi bilan darhol tabiiy oziqlantirishni 
ko‘paytirish va hovuz suvi tozalanishini tashkil qilish kerak.