O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

A ttikaning tabiati
K senofont. D aroinadlar to'g'risida
1-bob. ...B u m am lakat tabiatan shunday joylashganki, juda katta 
daroinadlar keltirishi mumkin. S o ‘zlarim haqiqati igini isbotlash uchun, men 
dastlab Attikaning tabiiy sharoit to 'g 'risid a hikoya qilaman. Bu erda iqlim 
yumshoqligi sababli, y er bosildi. K o'pgina joylarda o'sm aydigan daraxtlar 
bu yerda meva beradi. M amlakat qirg'oqlarini qurshagan yer dengizga 
o 'x sh a b oliy darajada mahsuldor. Va um um an xudolar odamlarga у lining 
har xil vaqtlarida yuboradigan barcha’ne'matlar bu yerda erta paydo bo'ladi 
va eng oxirida tamom bo'ladi. Biroq bu mamlakat nafaqat yil davomida 
pishib etiladigan ne'matlar bilan m o ‘l-ko‘l, abadiy ne'matlarga ham ega. 
Chunki tabiatan unda tosh1 k o 'p undan muazzam ibodatxona lar, go'zal 
mehroblar, xudolarning ajoyib haykallari qilinadi. Unga varvarlarning 
katta ehtiyoji bor. Bu yerda hosil bermaydigan shunday yer ham bor, agar u 
qazilsa, g 'alladan k o 'ra ko'p ro q daromad keltiradi. Shubhasiz, u xudoning 
inoyati bilan kum ushga ega. Har qalay2 qo'shni hududda joylashgan 
shaharlarning ko'pchiligida, quruqlik va dengizda ham kumush rudasining 
hatto eng kichik zarrasi ham uchramaydi... Afinaliklar mamlakati barcha 
tomonlardan dengiz bilan yuvilmasa-da, u orolga o'x shab, har xil sha- 
tnollar yordami bilan kerakli barcha narsani olib keladi, nimani xohlasa, 
shuni olib chiqadi, har ikki tom ondan u dengiz bilan o 'ra b olingan, 
quruqlikdan ham savdo tufayli k o 'p mahsulot oladi; chunki u - materikda. 
Nihoyat, boshqa k o 'p shaharlarga ularning yonida yashagan varvarlar ko 'p
tashvish tug'diradi. Afinaliklaming qo'shnilari esa shunday shaharlarki, 
varvarlardan uzoqda joylashgan.
3-bob. Endi m en afin a lik la m in g shahari sa v d o bilan m a s h g 'u l 
b o ' 1 ishi, q an d a y im tiyoz va foy d a berishini hikoya qilam an. E n g avva-
lo, u k e m a la r uchun eng y ax sh i va m u sta h k a m gav an larg a ega; ularda 
yash irin ish va b o 'ro n li o b -h a v o n i tinch o 'tk a z is h m u m k in .
195

---

4-bob. H iso b la sh im c h a , a g a r k u m u sh konlariga tegishli tarzda 
ishlov berilsa, birgina ulardan katta m iq d o rd a pul tushadi.