O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

Mavzuni og*zaki muhokama qilish. Amaliy ishlarni mustaqil
bajarish va amaliy ko'nikmalarni o'zlashtirish
Quyidagi ishlar bajariladi:
1) baqa organizmiga o 'tning umumtoksik t a ’sirini kuzatish;
2) baqa yuragiga o'tning ta ’sirini kuzatish;
3) о 'tning tomirlar va qonga toksik ta ’siri;
4) o ‘tning asab tizimlariga t a ’siri (Tyurk tajribasi).
Tajriba (eksperiment) bayonnomasi va xulosalarni yozish
Talaba m ustaqil ravishda tajriba bayonnomasini tuzadi va o‘tning 
baqa organizmi, uning yurak-tom ir, asab tizimlariga ta’siri to‘g ‘risida 
xulosa qiladi.
Vaziyatli masalalarni yechish
1-masala.
Bemor S., 24 yoshda, yuqumli kasalliklar shifoxonasiga 
terisining sarg‘ish rangga bo‘yalishi, uning qichishi, qabziyat, apatiya, 
seruyqulik shikoyatlari bilan kelib tushgan. Tana harorati 36,2°. Yurak 
chegaralari m e’yor atrofida, tonlari sof, puls daqiqada 50 marta, AB -
100/70 mm sim.ust. ga teng. Jigar va taloq kattalashgan. Axlat axolik, 
siydik qoramtir, k o ‘pikli. Qon va siydikda bilirubin va o ‘t kislotalari 
aniqlangan. Qonda nahorda qand miqdori 2,7 mmol/l. 1 ml adrenalin 
(1 :100 0 ) in y ek siya q ilingandan s o ‘ng qonda qand m iqdori y etarli 
darajada k o ‘tarilm agan. G alaktoza yuborish sinam asida siydik bilan 
bir kunda 3 g dan ko‘p galaktoza ajralgan. Qonda sut kislotasi miqdori 
o sh g a n . 0 ‘tk a z ilg a n te k s h iris h la r g a a so sa n q o ‘y ilg a n tash x is: 
infeksiyali gepatit.
1. 0 ‘tkazilgan funksional sinamalar, bemor shikoyatlari va olingan 
obyektiv m a’lum otlar nimadan dalolat beradi?
2. J ig a r fu n k siy a si y e tis h m o v c h ilig id a u g levo d alm ash in u v i 
buzilishi patogenezi nimadan iborat?
2 -m a sa la .
B em or М ., 32 yo sh d a, terisin in g sariqligi, ishtaha 
yo‘qolganligi, ko‘ngil aynishi, kechalari ko‘rish xiralashganidan shikoyat 
qiladi. 0 ‘zini 10 kun davomida kasal deb biladi. Obyektiv manzara:

---

tana harorati 37,2°C. Teri va shilliq pardalar och-sariq rangda. Yurak 
chegaratari me’yor atrofida. Tonlari sof, puls daqiqada 60 marta, AB -
100/60 mm sim.ust. ga teng. Til kulrang gard bilan qoplangan. Qorin 
biroz shishgan, paypaslaganda og‘riq sezmaydi. Jigar qovurg‘a qirg‘og‘i 
ostidan 2 sm chiqqan. Axlat deyarli rangsiz. Siydik qoramtir, ko‘pikli. 
Laboratoriya tekshirishlarida qonda k eto n tanachalari borligi, k o ‘p 
miqdorda bevosita bilirubin hamda kam m iqdorda xolesterin, uning 
efirlari va letsiten aniqiangan. Siydikda bilirubin topilgan, urobilin yo‘q.
1. Qonda xolesterin va letsiten m iqdorining kam ayishi va keton 
tanachalarining hosil bo‘lishi nimadan dalolat beradi?
2. Jigar funksiyasi yetishmovchiligida yog‘ - lipoidlar almashinuvi 
qanday o'zgaradi?
3-masala.
D. ismli bemorda homiladorlik toksikozi asosida jigar o ‘tkir 
distrofiyasi rivojlangan. Hushi xiralashgani, bosinqirash, psixom otor 
qo‘zg‘aluvchanlik, teri qatlami sarg‘ishligi, undagi petexiyalar aniqiangan, 
og‘zidan shirinlik hidi keladi. Tez- tez, ayrim vaqtda qon aralash qusadi. 
Yurak chegaralari me’yor atrofida, A B - 100/70 mm sim ust. ga teng, puls 
1 daqiqada 90 marta. Jigar o‘lchami kichraygan, paypaslaganda og‘riq 
seziladi. Tana harorati 36,0°C. Qonda nihoyatda ko‘p miqdorda bilirubin 
va am inokislotalar aniqiangan. Album inlar, a - va (5 - globulinlar, 
protrombin va fibrinogen miqdori esa kamaygan.
Qon tom onidan k e ltirilg a n b io k im y o v iy o ‘zg arish lar nim adan 
dalolat beradi?
4-masala.
Bemorda qon ivish vaqti 17 daqiqa, protrombin miqdori 
0,8 mkmol/1, fibrinogen 3,2 mkmol/1, um umiy oqsil 48 g/l, albuminlar 
24 g/l ga teng. K o‘rsatilgan o ‘zgarishlar jig ar shikastlanishining qaysi 
sindromiga xos?
5-masala.
Shifoxonaga 32 yoshli R. ismli bemor, hushsiz holatda, 
mushaklarning talvasali qaltirashi, Kussmaul tipidagi nafas, taxikardiya 
bilan kelib tushgan. Qonda amm iak m iqdori oshgan, qon rN - 7,2. 
Anamnezdan m a’lum b o ‘lishicha, bem or bundan ikki oy muqaddam 
gepatit bilan kasallangan.
1. Bemoming ahvoli nimadan darak berishi mumkin?
2. Kasallik yuzaga chiqish patogenezi nimadan iborat?
6-masala.
Bem or V., 37 yoshda, klinikaga o ‘ng qovurg‘a ostida 
og‘riq, lanjlik, teri qichishi, teri qatlamining sarg‘ish rangga bo‘yalishi, 
k o ‘n g il a y n ish i, q u s is h s h ik o y a tla ri b ila n k e lib tu sh g a n . G az 
chiqmasligi, axlat rangsizlanishi, qoramtir, k o ‘pikIi siydik ajralishini 
aytgan. Laboratoriya tekshiruvlarida quyidagi natijalar olingan.

---

1. Qon zardobida umumiy bilirubin miqdori 0,45 g/l.
2. Qon zardobida bevosita bilirubin miqdori 0,04 g/l.
3. Siydikda bevosita bilirubin aniqlangan, urobilin va sterkobilin yo‘q.
Bemorda sariqlik turini aniqlang.
7-masala.
Bemor F., 31 yoshda, shifoxonaga Botkin kasali ehtimoli 
bilan kelib tushgan. U shifoxonaga jo y la sh tirilish ig a qadar bir oy 
d av o m id a um um iy q u v v a tsiz lik , han sirash , y urakning tez u rishi, 
sarg ‘ishlik, axlat va siydikning qora tusga bo‘yalishini qayd qilgan. 
Qon siydik va axlatning biokimyoviy analizi ayrim m a’lumotlari:
1) qon zardobida bilirubin m iqdori 0,039 g/l (Erlix diazoreaktivi 
bilan reaksiya bilvosita);
2) siydikda urobilin va sterkobilin m iqdori ko ‘paygan, bevosita 
bilirubin aniqlanmaydi;
3) axlatda sterkobilinogen miqdori ko‘paygan.
Bemorda sariqlik turini aniqlang.
8 -m a sa la
. B em or A., 19 yoshda, shifoxonaga kelib tushishida 
k o ‘ngil aynishi, qusish, ishtaha pasayishi, o‘ng qovurg‘a ostida og‘riq, 
teri qichishi, tana haroratining 37,5°C ko‘tarilishi, ko‘pikli siydik, och 
b o ‘y a lg a n a x la tg a s h ik o y a t q ilg a n . B un d an 8 kun m uqaddam
kasallangan. K o‘rikdan o ‘tkazishda: k o ‘z pardasi va teri sarg‘ish, AB 
- 90/60 mm sim ust. ga teng, puls 1 daqiqada 60 marta ritmik, jigar va 
taloq kattalashgan. Qon zardobida bilirubin (bilvosita) miqdori - 0,028 
g/l, bevosita bilirubin - 0, 038 g/l. Siydikda bevosita bilirubin bor, 
urobilin m iqdori k o ‘paygan, sterkobilin aniqlanmagan.
Bem orda sariqlik turini aniqlang.