O. A. H u s in o V patologik fiziologiyadan amaliyot darslari uchun

Mavzuni og*zaki muhokama qilish. Amaliy ishlarni mustaqil
bajarish va amaliy ko‘nikmalarni o ‘zlaslttirish.
Quyidagi ishlar bajariladi:
1) ka la m u sh qonida e le k tr to ki t a ’s ir id a e o z in o filla r so n in in g
о ‘zgarishi;
2) Tajribada о 'tkir buyrak yetishm ovchiligida jism o n iy zo ‘riqish
sharoitida oq kalamush reaktivligining о ‘zgarishini о 'rganish.
Talaba e le k tr toki ta’sirida stress reak siy asin i yaratish va uning 
mexanizmlarini aniqlashni bilish kerak: elektr toki kuchli ta’sir qiluvchi 
va ta ’sirlo v c h i b o ‘lib , g ip ata la m u s - g ip o fiz - b u y rak u sti bezi 
reaksiyasining ishga tushishini ta’m inlaydi. G ipotalam usda rilizing -
omil - kortikoliberin ishlab chiqariladi va o ‘z navbatida gipofiz tegishli 
trop gormoni - kortikotropin ishlab chiqarishni kuchaytiradi. Kortiko­
tropin rez iste n tlik gorm oni - glukokortikoidlarning hosil b o 'lish in i 
k o ‘paytiradi, bu gorm onlam ing organizm da k o ‘p hosil bo ‘iishining 
ko ‘rinishlaridan b in - eozinofillar sonining kam ayishi b o ‘lib, bu esa 
ulam ing soni qonda hisoblaganda aniqlanadi.
Bundan tashqari talaba adrenalektom iya qilingan kalam ushlarda 
jism oniy zo 'riq ish sharoitida o ‘tkir buyrak yetishm ovchiligi negizida 
organizm adaptiv imkoniyatlarining o ‘zgarishini o ‘rganadi.

---

Tajriba (eksperiment) bayonnomasi va xulosalarni yozish
T alaba m u sta q il ra v is h d a b ay on n o m a tu zadi va k u z a tish la rg a
asoslangan holda elektr tok i t a ’sirid an keyin eo zin o fillar sonining 
o ‘zgarishi to‘g ‘risida xulosalar qiladi, shuningdek adrenalektomiyadan 
keyin organizm reaktivligi o ‘zgarishi to ‘g ‘risida fikr yuritadi. Olingan 
m a’lu m o tlarni gipo fiz k o rtik o tro p in i va buyrak usti bezi «adaptiv 
gorm onlari» sekretsiyasi o ‘zgarishi nuqtai nazaridan interpretatsiya 
qiladi.
Vaziyatli m asalalarni yech ish
1-masala.
32 yoshli bem orda tug ‘riq vaqtida ko‘p m iqdorda o ‘tkir 
q o n y o ‘q o tilis h i k u z a tilg a n (g e m o tra n s fu z iy a 2 s o a td a n k e y in
o‘tkazilgan). Keyinchalik quyidagi o ‘zgarishlar sodir bo‘lgan: a) keskin 
ozib ketishi; b) sut bezlari involutsiyasi; c) terida distrofik o ‘zgarishlar, 
soch to ‘kilishi; d) ichki a ’zolar gipotrofiyasi; e) tana haroratining 35° 
С gacha pasayishi; f) AB 99/58 m m rt. st.gacha kamayishi; g) qonda 
glukoza 3,77 m m ol/l (68 mg%).
1. K o ‘rsatilgan o ‘zgarishlar qaysi gipofizar patologiyaga xos?
2. U lam ing asosiy m exanizm lari nimalardan iborat?
2-m asala.
A. ism li bem orda gipofizning kattalashishi va buyrak 
usti bezi giperplaziyasi aniqlangan. Q o‘shimcha tekshirishlarda qator 
o ‘zgarishlar topilgan: a) AB - 100/95 mm sim. ust; b) qonda glukoza 
miqdori 18,9 mmol/l (340 m g% ); c) glyukozuriya; d) «oysimon» bet; 
e) son terisida qip—qizil chandiqlar, girsutizm.
1. K o'rsatilgan patologiya qaysi kasallikda kuzatiladi?
3-masala.
A. ismli bem or lanjlik, tez aqliy va jism oniy charchash, 
d is p e p tik b u z ilis h la rd a n
s h ik o y a t q ila d i. 
T e k s h irish la rd a n
aniqlanishicha: a) ijobiy tuberkulin sinamalari; b) qondagi shakar 3,33 
mmol/l (60 mg%); c) AB - 100/60 mm sim. ust.; d) yurak daqiqa hajmi 
3,5 1/daq.; e) giponatriem iya; f) poliuriya; g) melanodermiya.
1. Bu kasallik qanday nom lanadi?
2. K asallik paydo bo‘lishining asosiy mexanizmlarini ayting.
4-m asala.
A. ism li bem orda buyrak usti bezi o‘smasi aniqlangan.
U tez jism o n iy charchashdan, o 'tk in c h i boldir va bilak m ushaklari 
to rtis h is h id a n s h ik o y a t q ila d i. Q o ‘sh im ch a te k s h iris h la rd a n
aniqlanishicha: a) AB - 205/160 m m sim. ust.; b) gipem atriem iya; c) 
gipokaliemiya; d) qonda aldosteron miqdori ko‘pligi; e) poliuriya.
1. Bu kasallik qanday nom lanadi?
2. R ivojlanish m exanizm ini tushuntiring.

---