7.2. Йирик ва кичик бизнес уртасидаги узаро богликлик ва хдмкорлик
Японияда йирик корхоналарга нисбатан кичик
ва урта корхоналарнинг сони3
Иктисодиёт
сих.алари
Кичик ва )>рта
бизнес корхоналари
Йирик корхоналар
Жами корхоналар
сони
фоиз
цисоби
сони
фоиз
хнсоби
сони
фоиз
хисоби
Кбайта
ишлаш
саноати
1562071
99,8
3774
0,2
1565845
100,0
Улгуржи савдо
293903
99,2
2259
0,8
296162
100,0
Чакана савдо
1798963
99,8
4426
0,2
1803389
100,0
Хизмат сочаси
1181827
99,7
3881
0,3
1185708
100,0
1
Абдуллаев Ё. Малый бизнес и предпринимательство: Учебник. -Т .: IQTISOD-MOLIYA, 2008. С. 14.
2
Арипов О. Ривожланиш о мили. // Иктисод ва хдсобот, № 8 ,1 9 % . 10 бет.
3
Манба: “Деловая среда в Узбекистана глазами представителей малого и среднего бизнеса” . Отчет
Международной Финансовой Корпорации по итогам 2003 г. С. 21.
158
Япония кичик бизнес корхоналарида мех;натга хак тулашнинг пудрат
усули кенг кулланилади. Ишлаб чикаришни бохгщариш ва, умуман, бошкарув
тизимининг японча усули бугунги кунда самарали кисобланиб, жахон
миёсида алохида имидж билан кайд этилади. Японлар тадбиркорлшс
фаолиятига янгиликлар киритиб, мехнат килишга ишчиларни хдмоя килган
холда эришишни афзал курадилар. Япон тадбиркорлари ижтимоий мухитни
яхшилаш сари интилиб, олий даражада даромад олишни кузлайди
1996 йилда мамлакатда жами 627 минг заводлар фаолият олиб борган
булса, уларнинг 623,4 мингтаси ёки 99%дан ошшфоги урта ва кичик бизнес
корхоналари фаолиятидан иборат булган (7.2.1-жадвалга каранг). Жами банд
булганларнинг 73% ана шу корхоналарда иш билан банд булдилар ва улар
оркали мамлакатда ишлаб чщарилган мах,сулотларнинг 50%дан купроги ишлаб
чикдрилди.
Японияда жами мах,сулотнинг 56,6% кдйта ишлаш саноатидаги кичик
бизнес корхоналарига тугри келади. Японияда ушбу секторнинг ривожланиши
туфайли энг юксак натижалар кулга киритилди. Япония кайта ишлаш саноатида
пировард махсулотнинг 50 фоиздан ортигини кичик корхоналар ишлаб
чщармокда
ва
уларнинг
хизматидан
мамлакатнинг
барча
саноат
корпорацияларининг 75,0 фоизи фойдаланади. Хусусан, хар бир фукаро бошига
38000
АКД1 доллари хисобида даромад тугри
келади.
Вахрланки,
ислохотларнинг илк боскичида бу курсаткич 600 АКД1 доллар ни ташкил этган
эди.
Японияда кичик бизнес билан йирик бизнес чирмашиб кетган. Кичик ва
йирик
корхоналар
иерархия
тамойилига
кура
узига
хос
шундай
интеграциялашганки, бизнес субъектларининг узаро алокдпари пирамидасимон
куринишни намоён этади (7.2.1-расм). Мае алан, «Toyota» ва «Nissan»
автомобил компанияларида кичик бизнес корхоналарига богликдик холатини
70% деб белгилаш мумкин1.
Япониядаги олтита йирик компаниянинг («Мицубиси», «Мицуи»,
«Сумитомо», «Дай Ити Кангин», «ФУЭ», «САНВА») жами айланмаси
мамлакат ЯММга нисбатан 15%ни (яъни 500 млрд АКД1 долларини) ташкил
этади2. «...Улар мамлакат саноат активларининг 50 дан 75%гача назорат
килишмокда»3. Йирик корпорациялар
уз
таркибларида кичик ва урта
корхоналарни хам мужассамлаштирган.
Бу каби иктисодий муносабатлар мамлакатда амалга оширилаётган
бизнеснинг узига хос хусусиятларини намоён этади. Бундай узига хосликни
бошк,а ривожланган мамлакатлар автомобилсозлигида хам учратиш мумкин.
Масалан, кичик ва йирик корхоналар уртасидаги алокадорлик Германиянинг
1
Организация поддержки малого бизнеса./Под ред. В.Ш.Каганова. -М .: Академия менеджмента и рынка.
1995. С. 32.
1
Гамкрелидое Л.И. Экономика предприятий и фирм: Учебное пособие / 2-е изд., стреотип. -М .: МГИУ,
2009. С. 43.
1
Шамхалов Ф. Государство и экономика: Власть и о т н е с . Над 2-е, переработанное и дополненное. -М .:
Экономика. 2005. С. 262.; Достанко П. Корпоративизм, рыночная активность и культура управления. //
11рпблемы теории и практики управления, 2001. №4. С .
88
.
159
«Вольксваген» ва «Даймлэр Бэнц» компанияларида - 60%, америкалик «Форд»
ва «Джэнэрал Моторе» корпорацияларида - 50%ни ташкил этади.
Йирик
корхоналар
булар
ир тармо-
ини олиб
лар ишлаб
[ган.
иктисодиетнинг чар С
гида уз фаолиятлар
бориб, тайер мачеулот
чицаришга ихтисослаш
ЙК
I
9 ага
корхоналар: булар иктисодиётнинг чар бир
тармогида уз фаолиягларини олиб бориб, муайян
хомашёни кайта ишлашга еки ярим фабрикат
махсулотларини ишлаб чицаришга ихтисослашган.
П
9к
9К
Ук
9К
Кичик коохона ва микпоФипмалап: булар иктисодиетнинг чар бир
тармогида уз фаолиягларини олиб бориб, муайян хомашё ёки алочида
деталлар ишлаб чицаришга ихтисослашган.
Do'stlaringiz bilan baham: |