O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

2.1.1-rasm. Oʻzbekiston Respublikasida inflyatsiya darajasining oʻzgarish 
dinamikasi (%da) 
27
 
Natijada, 
tahlil 
qilinayotgan 
davrda 
inflyatsiya 
darajasi 
bashorat 
koʻrsatkichidan yuqori boʻlmadi va 6,1 % ni tashkil etdi, va bu esa, oʻz navbatida 
milliy valuta kursiga ta’sir etgan holda eksportni yanada ragʻbatlantirishga 
imkoniyat yaratdi.
2014-yilda valuta siyosati uning asosiy tamoyillari, ya’ni milliy valutamiz 
soʻmning barqarorligini hamda ichki valuta bozorida talab va taklifning 
mutanosibligini ta’minlash maqsadlaridan kelib chiqib amalga oshirildi. 
27
Muallif tomonidan Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki sayti 
www.cbu.uz
ma’lumotlari asosida tayyorlandi 
26,6 
21,6 
3,8 
3,7 
7,8 
6,8 
6,8 
7,8 
7,4 
7,3 
7,1 
7 
6,8 
6,1 
0
5
10
15
20
25
30
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014

---

35
Xususan, milliy valuta soʻmning 1 AQSH dollariga nisbatan nominal 
almashuv kursi 2008-yilda 1393 soʻm boʻlgan boʻlsa, 2010-yilda 1640 soʻmni, 
2014-yilda esa bu nominal almashuv kursi 2424.2 soʻmni tashkil etmoqda (2.1.2-
rasm) 
2.1.2-rasm. Milliy valuta soʻmning 1 AQSH dollariga nisbatan nominal 
almashuv kursi (soʻm.da)
28
 
Natijada 2014-yil davomida soʻmning AQSh dollariga nisbatan ayirboshlash 
kursi 10 foizga pasayib, 2015-yilning 1-yanvar holatiga koʻra, bir AQSh dollari 
2422,2 soʻmni tashkil qildi. 
Mamlakatimiz 
tashqi 
savdo 
operatsiyalarining 
asosiy 
qismi 
AQSh dollarida amalga oshirilishini inobatga olib, soʻmning boshqa xorijiy 
valutalarga nisbatan almashuv kurslarini belgilashda operatsion moʻljal sifatida 
soʻmning AQSh dollariga nisbatan almashuv kursidan foydalanildi. 
Shunga muvofiq, soʻmning AQSh dollaridan boshqa xorijiy valutalarga 
nisbatan almashuv kurslari ushbu valutalarning tashqi valuta bozorlaridagi AQSh 
dollariga nisbatan kurslari dinamikasi va ichki valuta bozorida soʻmning AQSh 
dollariga nisbatan almashuv kursi ta’siri ostida shakllandi. 
Shuningdek, 1994-2014-yillarda Oʻzbekiston milliy valutasi soʻmning 
AQSH dollariga nisbatan almashuv kursi oʻzgarib borishini tahli 
qilganimizda 1994-yilda 1 AQSH dollariga nisbatan almashuv kursi 18.45 
28
Muallif tomonidan Markaziy bank ma’lumotlari asosida shakllantirildi. 
1393 
1511,4 
1640 
1795 
1984 
2202,2 
2424,2 
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014

---

36
soʻm boʻlgan boʻlsa, 2004-yilda 1072.13 soʻmni, 2014-yil oxiriga kelib esa, 
almashuv kursi 2422,2 soʻmni tashkil qilmoqda (2.1.4 - jadval).