O ʻ zbekiston respublikasi oliy va o ʻ rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

2.1.1-jadval 
Oʻzbekiston Respublikasi milliy valuta tizimining strukturaviy elementlari
Tizim elementlari
Milliy valuta tizimi
Milliy valuta
Soʻm
Oʻzaro ayirboshlash shartlari
 
Mamlakat ichkarisidagi cheklangan konvertatsiya
 
Valuta paritetlarining unifikatsiyalangan 
rejimi
 
De-yure-mavjud emas. De-fakto-soʻmning AQSH dollariga 
boʻlgan kursi.
 
Valuta kursi rejimi
 
Boshqariladigan valuta kursi
 
Xalqaro valuta likvidliklari
 
OʻzRMBning oltin-valuta zahiralari va XVFdagi zahira 
ulushi.
 
Chet el banklaridagi boshqa auvarlar
 
Xalqaro 
kreditlashning 
asosiy 
unifikatsiyalangan shakli
 
XVF toʻgʻrisidagi shartnomaning ratifikatsiyasi
 
Xalqaro 
hisob-kitoblarning 
asosiy 
unifikatsiyalangan shakli
 
Xalqaro Savdo Palatasining 1930-1932 yillarda imzolangan 
“Xalqaro akkreditivlar toʻgʻrisida” gi, “Inkasso toʻgʻrisida”gi 
va “Chek muomalasi toʻgʻrisida”gi umumlashtirilgan 
qoidalarini ratifikatsiya qilgan.
 
Milliy valuta va oltin bozori rejimi
 
Oʻzbekiston Respublikasida valuta birjasi, birjadan tashqari 
va banklararo valuta bozori faoliyat koʻrsatadi. 
Oltin bozori mavjud emas.
 
Valutani tartibga solish va nazorat qilish 
organlari
 
Qonunchilikka 
koʻra: 
Oʻzbekiton Respublikasi Oliy 
majlisi.Valuta 
siyosatini 
yuritishga 
koʻra: 
Prezident, 
hukumat, Oliy majlis qoshidagi Hisob palatasi, Normativ 
boshqaruv va nazorat: Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy 
banki, Moliya vazirligi, Davlat bojxona qoʻmitasi, Davlat 
soliq qoʻmitasi.
 
Manba: Tojiyev R.R. “Monetar siyosat”. T.: TDIU, 2007y. 45-b
Yuqorida zikr etilgan elementlar yigʻindisi, xalqaro valuta-kredit va hisob-
kitob munosabatlarini amalga oshirish uchun davlat tomonidan belgilanadigan 
valuta mexanizmidir. 
Valuta siyosati huquqiy jihatdan valutaviy Qonunlar asosida tartibga 
solinadi. Huquqiy darajadagi cheklovlarning oʻrnatilishi, ichki va xalqaro hisob-
kitoblarda valuta qimmatliklari bilan boʻladigan moliyaviy munosabatlarni tartibga 
solish, mamlakatlararo valutaviy kelishuvlar “Xalqaro valuta fondi” (XVF) 
Nizomining oʻzgarishi bilan yangi jahon valuta tizimini ustunini aniqlab beradi.
26
Shuningdek Milliy valuta tizimi
 
mamlakat pul tizimining tarkibiy qismi 
boʻlib, valuta munosabatlarining yigʻindisi sifatida maydonga chiqmaydi, balki 
ushbu munosabatlarning faqat qonunchilik aktlari bilan tashkil etilish tartibini 
26
Tojiyev R.R. “Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari”. Toshkent “Adabiyot jamg’armasi” 2006y. 18-bet 

---

32
belgilaydi. Mintaqaviy valuta tizimining strukturaviy elementlariga quyidagilar 
kiradi: