O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

1 1 7

---

9.8 .3 . Yonbosh usuli. Oyoq yordamida yonboshdan
otib tashlash
Bu usul 0 ‘zbckiston, Tojikiston va G ruziya R espublikalarida keng 
tarqalgan asosiy usul hisoblanadi.
0 ‘zbckiston viloyatlarida bu harakatlar «yonbosh usul» deb ham
aytiladi. Kurashda shu usulni ko‘p bajarishadi, chunki belidan oshirib 
olgandan keyin raqibning qarshi usul q o ila sh i yoki him oyalanishi 
ju d a qiyinlashadi.
D o n g ‘i ketgan polvo n lar shu usulni asosiy usul hisoblashadi. 
Q ashq adary o viloyatidan N ortoji polv on , A b d u rah m o n O chilov, 
Rustam polvon, Surxondaryo viloyatidan C h ori polvon, X urram
polvon va boshqalar shular jum lasidandir. Bu polvonlar 81 — 100 kg. 
gacha vaznda kurashib, tez harakat qilish natijasida raqiblam i yutishar 
edi.
O yoqlar bilan yonboshdan ko ‘tarib tashlash usulini bajarishdagi 
qulay sharoitlar:
1. Usulni bajaruvchi raqibning q o i i va bclidan oshirib ushlaydi. 
Ikki kurashchi faqat  ng holatda turadi.
2. Raqib oldinga qarab c h o ‘zilib egilganda, usulni bajarishga 
tayyorlanish kerak.
Raqibni doim o pastga qarab yelkasidan bosib turish lozim .
9 .8 .4 . Yonboshdan ko‘tarib tashlash usulini bajarish
Bajaruvchi o ‘ng holatda turib, o ‘ng q o ii bilan raqibni b e lb o g i- 
dan oshirib ushlab, chap q o i i bilan raqibning o ‘ng q o i i tirsagidan 
ushlab  ziga tortadi. Tortish vaqtida chap oyog‘i bilan chap yoniga 
bir qadam yuradi, raqibini tortad i va o ‘ng o y o g in in g tizzasidan 
yuqorisiga o ‘zining o ‘ng oy og ‘i bilan u rad i-d a, k o ‘tarib gilam ga 
tashlaydi (15-rasrndagi ko‘rinishlarga qarang).
Himoyalar:
1. Beldan ushlashga y o ‘l qo'ym aslik kerak.
2. Raqibni beldan ushlaydigan q o iin i birinchi b o iib ushlab va 
im kon q adar q o'yib yuborm aslik kcrak.
3. Raqib m abodo bcldan oshirib ushlagan holatda csa, siz ham
unga o ‘xshab, burilgan holda bclidan ushlang (m asalan, hujum chi 
o ‘ng q o i i bilan oshirib, b eldan ushladi deylik, siz burilib, o ‘ng 
q o iin g iz bilan uning belidan ushlang).
Qarshi usullar:
1. 
H ujum chi o ‘ng o y o g i bilan hujum qildi, deylik. Raqib bu 
vaqtda chap oyog‘i bilan h ujum chining chap o y o g i orqasidan qoqib 
yiqitishi m um kin. Bu qarshi am alni qachon bajarish kerak?