O -zbek isto n respublikasi madaniyat va

9 .9 .1 . Yelka usuli. Yelka usuliga ta'rif
Bu usul, asosan, kurashda ko‘p q o ila n ila d i. K urashdan olingan 
bu usul keyinchalik sam bo va dzyudoda ham q o ila n ilg a n . Y elkadan 
oshirib tashlash uslubini o ‘zbek polvonlari qatori q o ‘shni respublikalar 
va kavkazlik polvonlar ham nihoyatda ustalik bilan bajarishadi. Bunga 
bir misol. 1972-yili sambo bo'yicha «Буревестник» musobaqasi b o iib
o i d i . M usobaqa ochilishidan oldin katta bayram dasturi o ik a z ild i. 
Shu uchrashuvda sam boning asoschilaridan biri, m usobaqa bosh 
hakam i А.А. X arlam piyev yelkadan oshirib tashlash usuli haqida 
shunday degan edi: «N im a uchundirki, yelka usulini yaponlar usuli 
deyishadi. Q ani ayting-chi, shu gap to ‘g ‘rimi?» Z aldagilardan sado 
chiqm adi. U yana so ‘zni davom ettirdi: « 0 ‘zbekistonga borib, to ‘y 
va sayllarni to m osha qilsangiz, 7—8 yoshdagi bolalarning ham shu 
usulni bajarishini k o ia s iz . Q ani, endi ayting-chi, bu usulning nimasi 
yaponlarniki?»
H aqiqatan ham , Q ashqadaryo, Surxondaryo, Buxoro, X orazm - 
dagi to ‘y va sayllarda qatnashgan kurashchilam ing ko‘pchiligi shu 
usulni bajarishlarini k o ‘rish m um kin.
X orazm viloyatidan Odil polvon Otaniyozovni shu usulni bajar- 
ganlardan biri sifatida tilga olsak b o ia d i. Bu usulni biron polvon Odil
121

---

polvondek bajara olmagan. U raqibini chap yoqasidan o ‘ng qo'li bilan 
ushlab, o ‘ng oyog‘ini tizzasidan bukib, tepaga ko‘taradi va ko‘tarib 
turib, o ‘ng oyog‘ini tezlik bilan o ‘z o ‘qi atrofida aylantirib, chap 
oyog‘ini yoniga q o ‘yadi-da, raqibini yelkasidan oshirib tashlaydi.
Odil polvon usulni um um an raqibi kutm agan holatda bajaradi. 
Bu usulni bajaruvchi p o lvo n lar viloyatlarim izda k o ‘p, shulardan
Rustam polvon (100 kg), E shm urod polvon, Durdiyev T o h ir pol- 
vonlar, buxorolik C hori polvon O stonayevlam i eslatib o ‘tish lozim. 
Bularning ham m asi vazni 90— 100 kg b o ‘lgan polvonlardir.