O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I samarqand qishloq xo’jalik instituti

001.004.031. БМИ. 2014 й. 

---

7 
demokratiya va ijtimoiy barkarorlikda manfaatdor ijtimoiy katlamning shakllanishi 
uchun asos yaratadi. 
Kichik va urta korxonalar butun iktisodiyotning samaradorligini sezilarli 
darajada oshiradi. 
Yangi obyektlar respublikamizning chekka tuman va qishloqlarida bunyod 
etilayotgani, ayniqsa, quvonarlidir.
Bularning zamirida qishloqqa sanoatni olib kirish, hudud aholisi bandligini 
ta’minlash, eng asosiysi, ularning hayot darajasini yaxshilashdek ezgu maqsadlar 
mujassamdir. Zero, Prezidentimiz ta’biri bilan aytganda, har qaysi inson, millati, 
tili va dinidan qat’i nazar, bu dunyoga baxtli yashash uchun keladi. Bunday yuksak 
orzuga yetishning sharti va garovi bo’lgan omillar ko’p. Lekin ular orasida 
hayotimizga ma’no-mazmun beradigan, uni yanada yorug’ va fayzli qiladigan bir 
omil borki, u ham bo’lsa, odamning o’z uyi, o’z yurtini har tomonlama go’zal va 
obod qilib, shundan o’zi mamnun bo’lib, rozi bo’lib yashashida yaqqol namoyon 
bo’ladi.
Bugun yurtdoshlarimizning kundalik hayotida buning amaliy isbotini ko’rib, 
qalbing faxr-iftixorga to’ladi.
Бажарди 
Рахбар
Tilavov X 
Eshonqulov M 
001.004.031. БМИ. 2014 й. 

---

8 
II. Texnologik qism 
2.1.Sutning kimyoviy tarkibi va biologik qiymati. 
Zamonaviy ilmiy ma’lumotlarga ko’ra sutda 200 dan ortiq juda qimmatli har 
xil tarkibiy qismlar jamuljam, qulay tarzda muvozanatlashgan 20 ta 
aminokislotalar 147 tadan ortiq yog’ kislotalari, sut qandi, ya’ni laktoza, turli xil 
mineral moddalar, mikroelementlar hozir ma’lum bo’lgan vitaminlarning barcha 
turlari pigmentlar fosfatidlar, sterinlar, fermentlar, gormonlar va normal hayot 
faoliyatini saqlab borish uchun organizmga zarur bo’lgan boshqa moddalar shular 
jumlasidandir. Sutda uglevodlar, yog’lar, oqsillar va meniral tuzlar xammasidan 
ko’ra ko’proq bo’ladi. 
Vitaminlar, fermentlar, mikroelementlar, gormonlar, immun tanalar va shu 
kabi kam miqdorda bo’ladigan boshqa moddalar yuksak darajada biologik 
aktivlikka ega bo’lib, inson uchun oziq-ovqat sifatida g’oyat katta rol o’ynaydi. 
Sutning eng qimmatli tarkibiy qismi oqsillardir. Bu oqsillar go’sht va baliq 
oqsillaridan ko’ra foydaliroq bo’lib, tezroq xazm bo’ladi. Oqsillarning asosiy 
vazifasi o’sib kelayotgan yosh organizmlarda yangi xujayra va to’qimalar yaratib 
berish va voyaga yetgan
kishilarda umrini yashab, bo’lgan xujayralar o’rnini 
to’ldirib turishdan iborat.
Sut oqsillari asosan uch turdagi oqsillar: kozein, albumin, va globulindan 
iborat. Xom sutda bular erigan xolda bo’ladi. Sutdagi barcha oqsillarning o’rtacha 
76-88 foizi kozein ulushiga to’g’ri keladi. Kozein tvorog undan tayyorlanadigan 
mahsulotlar va sirlarning asosiy tarkibiy qismidir.
Albumin sutda kozeinga qaraganda olti baravar kam bo’ladi. Sutda 0,1 % 
miqdorida globulin bor, lekin u antibiotik va immun xossalarga ega bo’lib, 
organizmni yuqumli kasalliklardan himoya qiladigan antitelalardan manbai bo’lib 
hisoblanadai.