O ’ zb e k I s t o n r e s p u b L i k a s I q I s h L o q V a s u V x o ’ j a L i g I v a zi r L i g I samarqand qishloq xo’jalik instituti

001.004.031. БМИ. 2014 й. 

---

15 
shilliq pardasi yallig’lanib, odam yorug’likka qaray olmaydigan bo’lib qolishi va 
ko’zining ko’rish quvvati pasayib ketishi mumkin. Organizmda RR vitamini 
(nikotinot kislota) yetishmay qolganda tez-tez charchash, bo’shashish, uyqusizlik 
hollari paydo bo’ladi, bundan tashqari badan terisida poleagra deb ataladigan 
yallig’lanishga o’xshash o’zgarishlar kuzatiladi. Pellagrada ovqat hazm buziladi., 
og’irlashgan hollarda esa asabiy – ruxiy o’zgarishlar sodir bo’ladi. Odamlar RR 
vitaminini ovqat bilan olib turadi. Sigirlar organizmi esa bu vitaminni o’zi 
sintezlaydi. Qish paytida bu vitamin sutda bir muncha ko’proq bo’ladi. RR 
vitamini talaygina omillar ta’sirida chidamli bo’ladi va shu sababli sut qayta 
ishlangani hamda saqlab qo’yilganda parchalanib ketmaydi.
“S” vitamini (askorbinat kislota) singa ya’ni loviya kasalligiga yo’l 
qo’ymaydigan vitamindir. Bu vitamin bo’lmasligi yoki yetishmay qolishi odamda 
singa kasalligi boshlanishiga sabab bo’ladi, bu kasalliyeda milklar yallig’lanib, 
qonab turadigan bo’lib qoladi, tishlar tushib ketadi, odam darmoni qurib, 
organizmning talaygina yuqumli kasalliklarga ko’rsatadigan qarshiligi kamayib 
ketadi. “S” vitamini organizmda xolestrinni chiqarib tashlashga yordam beradi. 
Odam boshqa vitaminlarga qaraganda “S” vitaminiga ko’p muxtoj bo’lib turadi. 
Yangi sog’ilgan sutda “S” vitamini hammadan ko’p bo’ladi. “S” vitamini talaygina 
omillar: yorug’lik, havo, yuqori temperatura va boshqalar ta’siri ostida tez 
parchalanib ketadi. 
“Ye” vitamini ximiyaviy tuzilishi va organizmga ko’rsatadigan ta’siri 
jixatidan bir-biriga o’xshash bo’lgan bir nechta moddalrni o’ziga jam qilgan Bu 
moddalarni takoferrollar deb ham atashadi. “Ye” vitaminini organizmning 
ko’payishi funksiyasida muxim rol o’ynashi uning shu nomidan ham ko’rinib 
turibdi. Bu vitamin homiladorlikning normal o’tib, qorindagi homilaning yaxshi 
rivojlanib borishiga yordam beradi. Bundan tashqari, takoferollar kuchli 
antioksidantlar, ya’ni oksilanishiga yo’l qo’ymay, shu yo’l bilan xujayralarning 
struktura jixatidan yaxlitligini, demak, organlarning yaxlitligini ham saqlab beradi. 
“Ye” vitamini oqsillar, uglevodlar, yog’lar almashinuvida ishtirok yetadi. U 
Бажарди 
Рахбар
Tilavov X 
Eshonqulov M