O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Tashxislovchi ekspert tizimlari 
kuzatiladigan hodisalaming normal 
emasligi sabablarini topish xususiyatiga ega. Ma’lumotlar to'plam i tahlil 
uchun asos bo'lib xizmat qiladi. Ular yordamida etalon xatti-harakatdan 
chetlanish aniqlanadi va tashhis qo'yiladi.
O'rgatuvchi ekspert tizimlari 
foydalanuvchilarga berilgan sohada 
tashhis qo'yish va tahlil etish imkoniyatini berishi lozim. Bunday tizimdan 
bilim va xatti-harakat to'g'risidagi farazni yaratish, tegishli ta ’lim uslubini 
va harakat usullarini aniqlash talab etiladi.
Ekspert tizimini yaratish bosqichlari. 
Ekspert tizimini yaratishning 
nisbatan muhim bosqichlariga quyidagilarni kiritish mumkin: kon- 
septulizatsiya, realizatsiya, testdan o'tkazish, joriy etish, kuzatib borish, 
modemizatsiyalash.
Ekspert tizimini yaratish 
quyidagi talablar mavjud holatda maqsadga 
muvofiqdir:
• tizimga o'z bilimini berishni istagan ekspertlar mavjudligi;
• ekspertlar vazifani hal etishning o'z uslublarini bayon etishi 
mumkin bo'lgan muammoli sohaning mavjudligi;
• ko'pchilik ekspertlarning mazkur muammoli sohada yechimlar 
o'xshashligining bo'lishi;
7 — R.X. Alimov va boshq.
97

---

• m uam m oli sohadagi vazifaning aham iyati, va'ni ular yoki m u-
rakkab bo'lishlari, yoki mutaxassis bo'lm agan foydalanuvchi hal eta
olm asligi yoki hal etish uchun ancha vaqt talab qilishi;
• masalani yechish uchun katta hajmdagi ma’lumot va bilimning 
bo'lishi;
• predmet sohasida axborotning to'liq bo'lmasligi va o'zgaruvchanligi 
tufayli evristik uslublarni qo'llash.
Yuqorida qayd etilgan uchta muammoni hal etish va sanab o'tilgan 
talablarni bajarish ekspert tizimini qo'llashning zarur hamda yetarli sharti 
sanaladi.
5.3. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarining evolutsiyasi