O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

Ma’lumotlar bazalarining faoliyati va strukturasi. 
5.2-rasmda 
m a’lumotlar bazasi strukturasi va uning faoliyati tasvirlangan.
Ekspert 
— bu muayyan predmet sohasida samarali yechim topa oluvchi 
mutaxassis.
Bilimlami o‘zlashtirish bloki 
ma’lumotlar bazasining to'planishini, 
bilim va ma’lumotlar modifikatsiyasi bosqichini aks ettiradi. Bilimlar
5.2-rasm. 
M a’lumotlar bazalaridan foydalanish texnologiyasi.
96

---

bazasining fikrlash darajasidagi yuqori sifatli tajribadan foydalanish
im koniyatini aks ettiradi.
Mantiqiy xulosalar bloki 
qoidalarni dalillar bilan qiyoslagan holda
xulosalar m antiqini yuzaga keltiradi. U nchalik ishonchli bo'lm agan
m a'lum otlar bilan ishlash chog'ida noaniq mantiq, zaif ishonch yuzaga
keladi.
Tushuntirish bloki 
foydalanuvchining texnologiyada bilimlar bazasidan 
foydalanish ketma-ketligini aks ettiradi va „nima uchun?" degan savolga 
javob beruvchi xulosaga keladi.
Hozirgi vaqtda bilimlar bazasining joriy etilishi kasbiy bilimlaming 
to'planish sur’ati bilan belgilanadi.
Axborot texnologiyasining ekspert tizimida foydalaniladigan asosiy 
komponentlari (tarkibiy qismlari) quyidagilar: foydalanuvchining inter­
feysi, bilimlar bazasi, interpretetor, tizimni yaratish moduli.
Rejalashtiruvchi ekspert tizimlari 
m a’lum bir maqsadlarga erishish 
uchun zarur bo'lgan dasturlarni ishlab chiqishga mo'ljallangan.
Bashoratlovchi ekspert tizimlari 
o'tmish va bugunning voqealariga 
asoslanib kelajak ssenariysini oldindan aytib bermog'i, ya’ni berilgan 
vaziyatdan ishonchli natijalar chiqarishi kerak. Buning uchun basho­
ratlovchi ekspert tizimlarida dinamik parametrik modellar qo'llaniladi.