O ' z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L i y V a o r t a m a X s u s t a ' L i m V a z I r L i g I r. X. Alimov, G. T. Yulchiyeva, O. Q. Rixsimboyev

123

---

6.9-rasm. Texnologik jarayonni ko'p bosqichli tashkil
qilishning asosiy chizmasi.
Ular axborot bazasida jamlanadi va saqlanadi. Axborot bazasida na 
faqat birlamchi ma’lumotlar saqlanadi, balki turli masalalami yechishda 
ko‘p marotaba foydalaniladigan shartli-doimiy, doimiy, m a’lumotnoma 
va boshqa turdagi axborot ham saqlanadi. Boshlang‘ich axborotni saqlash 
va jamlash qandaydir vaqt oralig'ida olinadigan ma’lumotlar ehtiyoji bilan 
bog'langan. Kompyuter tizimining yana bir tomoni, undan foydalanilgan 
vaqtdan boshlab kiritilgan axborotni saqlashga moyillik o‘tgan davr natijaviy 
axborotini shakllantirish imkonini yaratadi.
Axborotni saqlash bilan ma’lumotlarni izlash protsedurasini ham 
bog'lash mumkin, ya’ni foydalanuvchi talabiga mos keluvchi axborotni 
tanlash protsedurasi.
Texnologik jarayonni qurishni avtomatlashtirilayotgan iqtisodiy 
obyektning tashkiliy tuzilishiga muvofiq boshqaruvning ierarxiya darajasi 
bo'yicha ulami tarqatilishini hisobga olgan holda amalga oshirish maqsadga 
muvofiqdir. Ma’lumotlarni ishlab chiqish texnologik jarayonining uch 
bosqichli global tizimi quyidagi 6.9-rasmda keltirilgan
Birinchi bosqich
— bitta yoki bir nechta kuchli shaxsiy kompyuter 
yoki meynfreymlami o'z ichiga oluvchi hududiy yoki idoralaming markaziy 
hisoblash tizimi. Uning asosiy vazifasi — umumiy iqtisodiy va moliyaviy 
nazorat, boshqaruv xodimlariga axborotli xizmat ko'rsatishdir.
Ikkinchi bosqich
— korxonalar (birlashmalar), tashkilotlar va 
firmalarning hisoblash tizimlari, ular meynfreymlar, kuchli ShEHM 
larni o'z ichiga oladi, ma’lumotlarni ishlab chiqish va tarkibiy birlik 
doirasida boshqaruvni ta’minlaydi.
124

---

Uchinchi bosqich