Nutqiy kompetensiyani o‘stiruvchi o’yinlar Maktabgacha yoshdagi bolalar nutqini rivojlantirish uchun didaktik o'yinlar

4-5 yoshli maktabgacha yoshdagi bolalar uchun darslar:

1. 
   "Qaerda biror narsa qila olasiz?" Maqsad - nutqda fe'llarni qo'llash qobiliyatini, tinglash qobiliyatini, ijtimoiy va axloqiy qadriyatlarni rivojlantirish. Tavsif - bolalar o'qituvchining savollariga javob berishadi: "O'yin maydonchasida nima qilish mumkin?" (dam olish, o'ynash, pastga tushish, chopish, suhbatlashish va h.k.), "Tabiatda (klinikada, qishloqda va hokazo) nima qila olasiz?".
   
2. 
   "Nima, nima, nima." Maqsad - nutqda turli ob'ektlar, hodisalar uchun ta'riflardan foydalanish qobiliyatini rivojlantirish, mavjud lug'atni faollashtirish. Tavsif - o'qituvchi so'zlarni chaqiradi va maktabgacha yoshdagi bolalar zanjirda ushbu so'zlarga xos xususiyatlarni nomlaydi. Masalan: mushuk mehribon, chiziqli, paxmoq; palto - issiq, kuz, jigarrang.
   

Kattalar guruhi uchun o'yinlar:

1. 
   "unli tovushlar". Maqsad - unli tovushlarni so'z tarkibidan ajratib olish ko'nikmalarini shakllantirish. Tavsif - o'qituvchi bir, ikki yoki uch bo'g'indan iborat so'zni chaqiradi (bularning barchasi maktabgacha yoshdagi bolaning individual imkoniyatlariga bog'liq), bolalar unli tovushlarni quloqlari bilan aniqlaydilar va ularni nomlashadi.
   
2. 
   "Ortiqcha so'z". Maqsad - eshitish diqqatini rivojlantirish, so'z boyligini boyitish va leksik ma'noni aniqlashtirish. Tavsif - o'qituvchi so'zlar zanjirini chaqiradi, o'quvchilarning vazifasi qo'shimcha so'zni topish va ularning tanlovini tushuntirishdir. Masalan: oktyabr, yanvar, yoz, iyun, avgust; jinsi shimlar, ko'ylak, poyabzal, kozok, palto.
   

Nutqiy kompetensiya (tinglab tushunish, so‘zlash, o‘qish, yozish):
sodda matnning asosiy mazmunini tushunadi va tushuntira oladi; matn mazmunini tushunib ifodali o‘qiy oladi; 70-75 so‘zdan iborat diktantni yoza oladi; 7-8 gapdan iborat xabar yoki rasm asosida ijodiy matn tuza oladi.
Lingvistik kompetensiya:
so‘zlarning tovush tarkibini orfoepik jihatdan to‘g‘ri shakllantira oladi; gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlarini farqlay oladi va yozma nutqda o‘rinli qo‘llay oladi.