Nurmatova sharofat

IV. LEKSIKOLOGIYA
1. So’zlarning borliqdagi qanday narsa-hodisalar, belgi-xususiyatlar, harakat-holatlarni bildirishi uning qanday ma’nosi sanaladi?
A) grammatik ma’nosi B) atash ma’nosi D) grammatik va atash ma’nolari
E) to’g’ri javob berilmagan
2. Atash ma’nosiga ega so’zlar qaysilar?
A) mustaqil so’zlar B) yordamchi so’zlar D) undov, taqlid so’zlar E) B va D javoblar
3. Leksikologiya yunoncha so’zdan olingan bo’lib...
A) lexikos- “lug’at”, logos- “ta’limot”
B) lexikos- “ta’limot” , logos- “lug’at” D) lexikos- “gap”, logos- “ta’limot”
E) lexikos- “so’z”, logos- “ta’limot”
4. Qanday so’zlar ko’p manoli so’z hisoblanadi?
A) nutqda bitta ma’no ifodalovchi so’zlar
B) nutq jarayonida ikki va undan ortiq ma’no ifodalovchi so’zlar
D) nutqda aniq bir ma’noni ifodalovchi so’zlar
E) A va D
5. Qanday so’zlar bir manoli so’z hisoblanadi?
A) nutqda bitta ma’no ifodalovchi so’zlar
B) nutq jarayonida ikki va undan ortiq ma’no ifodalovchi so’zlar
D) nutqda aniq bir ma’noni ifodalovchi so’zlar
E) A va D
6. Qaysi javobda ko’p ma’noli so’zlar berilgan?
A) Toshkent, Mirzacho’l, non, o’n B) quloq, yoqa, bosh
D) Qiziriq, yoqa, ko’z E) ko’z, bosh, tuyoq, o’n bir
7. Qaysi javobda ko’p ma’noli so’zlar berilgan?
A) Toshkent, Mirzacho’l, non, o’n B) quloq, yoqa, bosh
D) Qiziriq, yoqa, ko’z E) ko’z, bosh, tuyoq, o’n bir
8. Qanday ma’no o’z ma’no hisoblanadi?
A) nutqda boshqa so’zlarga bog’lanib hosil qiladigan yondosh ma’nosi
B) so’zning nutq jarayoniga bog’liq bo’lmagan ma’nosi
D) so’zning o’z va ko’chma ma’nosi
E) A va D
9. Qanday ma’no ko’chma ma’no hisoblanadi?
A) nutqda boshqa so’zlarga bog’lanib hosil qiladigan yondosh ma’nosi
B) so’zning nutq jarayoniga bog’liq bo’lmagan ma’nosi
D) so’zning o’z va ko’chma ma’nosi
E) A va D
10. Qanday ma’nolar ko’p ma’noli so’zlarni hosil qiladi?
A) nutqda boshqa so’zlarga bog’lanib hosil qiladigan yondosh ma’nosi
B) so’zning nutq jarayoniga bog’liq bo’lmagan ma’nosi
D) so’zning o’z va ko’chma ma’nosi
E) A va D
11. Ishning ko’zini biladigan bola-da J’oravoy. Gapdagi ko’chma ma’noli so’zni toping.
A) ishning B) ko’zini
D) biladigan E) bola
12. Gulnora yumshoq ovozda chiroyli so’zlar edi. Gapdagi ko’chma ma’noli so’zni toping.
A) ovozda B) chiroyli
D) so’zlar edi E) yumshoq
13. 1. Bu juda qattiq yong’oq ekan, chaqish qiyin. 2. Muhayyo dugonasini qattiq xafa qildi. Gaplardagi qattiq so’zi qanday ma’nolarni ifodalagan?
A) har ikki gapda qattiq so’zi ko’chma ma’noda
B) 1-gapda ko’chma ma’noda, 2-gapda o’z ma’noda
D) har ikki gapda qattiq so’zi o’z ma’noda
E) 1-gapda o’z ma’noda, 2-gapda ko’chma ma’noda
14. Aytilishi va yozilishi bir xil bo’lib, turli atash ma’nolarni bildirgan so’zlar qanday soz’lar?
A) ma’nodosh B) paronim
D) shakldosh E)zid ma’noli
15. Aytilishi va yozilishi har xil bo’lib, bir-biriga yaqin atash ma’nolarni bildirgan so’zlar qanday soz’lar?
A) ma’nodosh B) paronim D) shakldosh E)zid ma’noli
16. Aytilishi va yozilishi bir –biriga juda yaqin bo’lib, ma’nolarni bir-biridan butunlay farq qiladigan so’zlar qanday soz’lar?
A) ma’nodosh B) paronim D) shakldosh E)zid ma’noli
17. Ma’nolari bir-biriga zid bo’lgan so’zlar qanday soz’lar?
A) ma’nodosh B) paronim D) shakldosh E)zid ma’noli
18. Ushbu she’rda shakldosh so’zning ma’nolari qaysi javobda to’g’ri izohlangan?
Yoshliging g’animat, bolam, osib, un,
Chiqarma behudaga sado hamda un.
Ko’r, quyosh tig’ida va tegirmonda
Ezilib, so’ng aziz bo’ldi bug’doy-un.
(A. Abdumalikov)
A) 1-qatorda ovoz ma’nosida, 2-qatorda unmoq fe’li, 4-qatorda non qilinadigan un ma’nosida
B) 1-qatorda ovoz ma’nosida, 2-qatorda non qilinadigan un ma’nosida 4-qatorda unmoq fe’li,
D) 1-qatorda unmoq fe’li ma’nosida, 2-qatorda ovoz, 4-qatorda non qilinadigan un ma’nosida
E) 1-qatorda non qilinadigan un ma’nosida, 2-qatorda unmoq fe’li, 4-qatorda ovoz ma’nosida
19. Qaysi qatorda shakldosh so’zlar berilgan?
A) tut, un, yot, oq, uch B) yuz, chehra, bet, aft
D) asir-asr, pol-fol, bob-bop E) maktab, kitob, sinfxona, doska, daftar
20. Qaysi qatorda ma’nodosh so’zlar berilgan?
A) tut, un, yot, oq, uch B) yuz, chehra, bet, aft
D) asir-asr, pol-fol, bob-bop E) maktab, kitob, sinfxona, doska, daftar
21. Qaysi qatorda uyadosh so’zlar berilgan?
A) tut, un, yot, oq, uch B) yuz, chehra, bet, aft
D) asir-asr, pol-fol, bob-bop E) maktab, kitob, sinfxona, doska, daftar
22. Qaysi qatorda paronim so’zlar berilgan?
A) tut, un, yot, oq, uch B) yuz, chehra, bet, aft
D) asir-asr, pol-fol, bob-bop E) maktab, kitob, sinfxona, doska, daftar
23. Qaysi gapda paronim so’zlar notog’ri qo’llangan?
A) Botulizm bilan xastalangan kishi tez-tez qayt qiladi
B) “Ismingizni daftarga qayt qildiring”,-dedi doktor
D) Folbin suratlarga qarab fol ochar edi.
E) barcha javobda paronimlar to’g’ri qo’llangan
24. Kulmoq, jilmaymoq, hiringlamoq, tirjaymoq, qah-qah urmoq, xanda otmoq ma’nodosh so’zlari qatorida qaysi so’z bosh (dominanta ) so’z hisoblanadi?
A) kulmoq B) tirjaymoq
D) jilmaymoq E) xanda otmoq
25. Kulmoq, jilmaymoq, hiringlamoq, tirjaymoq, qah-qah urmoq, xanda otmoq ma’nodosh so’zlari qatorida qaysi so’z lar ijobiy ma’noli so’z hisoblanadi?
A) kulmoq, xanda otmoq, jilmaymoq B) tirjaymoq, hiringlamoq
D) qah-qah urmoq, tirjaymoq
E) kulmoq, hiringlamoq
26. Kulmoq, jilmaymoq, hiringlamoq, tirjaymoq, qah-qah urmoq, xanda otmoq ma’nodosh so’zlari qatorida qaysi so’z lar salbiy ma’noli so’z hisoblanadi?
A) kulmoq, xanda otmoq, jilmaymoq B) tirjaymoq, hiringlamoq
D) qah-qah urmoq, tirjaymoq
E) kulmoq, hiringlamoq
27. Qaysi javobda zid ma’noli so’zlar berilgan?
A) do’st-yor, oshna-og’ayni
B) oq-qora, yer-osmon, o’g’il-qiz
D) katta-kichik, do’st-birodar, semiz-oriq, uzun-kalta
E) yer-osmon, keldi-ketdi, opa-singil, katta-katta
28. Qaysi javobda hajm-o’lchovni bildirgan zid ma’noli so’zlar berilgan?
A) ilgari- hozir, kecha-kunduz, avval-keyin, tonggi-tungi
B) yog’on- ingichka, katta-kichik, ozg’in-semiz
D) shirin-achchiq, achchiq-chuchuk
E) aka-uka, opa-singil, ota-ona
29. Qaysi javobda paytni bildirgan zid ma’noli so’zlar berilgan?
A) ilgari- hozir, kecha-kunduz, avval-keyin, tonggi-tungi
B) yog’on- ingichka, katta-kichik, ozg’in-semiz
D) shirin-achchiq, achchiq-chuchuk
E) aka-uka, opa-singil, ota-ona
30. Qaysi javobda qarindoshlikni bildirgan zid ma’noli so’zlar berilgan?
A) ilgari- hozir, kecha-kunduz, avval-keyin, tonggi-tungi
B) yog’on- ingichka, katta-kichik, ozg’in-semiz
D) shirin-achchiq, achchiq-chuchuk
E) aka-uka, opa-singil, ota-ona
31. Qaysi javobda maza-ta’m va rang-tusni bildirgan zid ma’noli so’zlar berilgan?
A) ilgari- hozir, kecha-kunduz, avval-keyin, tonggi-tungi
B) yog’on- ingichka, katta-kichik, ozg’in-semiz
D) shirin-achchiq, achchiq-chuchuk, oq-qora
E) aka-uka, opa-singil, ota-ona
32. Qaysi gapda paronim so’zlar notog’ri qo’llangan?
A) Mashina devon tepasiga ko’tarilar ekan, derazadan salqin shamol urildi.
B) “Ismingizni daftarga qayt qildiring”,-dedi doktor
D) Sizning har bir so’zingiz biz uchun tilladan abzal
E) barcha javobda paronimlar noto’g’ri qo’llangan.
33. O’zbek tili leksikasi necha xil yo’l bilan boyiydi?
A) 2 xil B) 3 xil
D) 4 xil E) 5 xil
34. Tilimizning ma’lum bir davrida qo’llanilib, hozirda foydalanilmaydigan so’zlar qanday so’zlar sanaladi?
A) yangi so’zlar B) eskirgan so’zlar
D) iboralar E) tasviriy ifodalar
35. Hozirgi kunda yangilik belgisini saqlab turgan so’zlar qanday so’zlar sanaladi?
A) yangi so’zlar B) eskirgan so’zlar
D) iboralar E) tasviriy ifodalar
36. So’z o’zi ifodalagan tushuncha bilan birgalikda eskirsa, qanday so’z sanaladi?
A) tarixiy so’z B) arxaik so’z
D) tasviriy ifoda E) ibora
37. Qaysi javobda faqat tarixiy so’zlar berilgan?
A) tuman, viloyat, hokim
B) dala malikasi, zangori ekran, mo’yqalam sohiblari
D) paranji, omoch, xon, amin
E) og’zi qulog’ida, qo’y og’zidan cho’p olmagan
38. Qaysi javobda faqat arxaik so’zlar berilgan?
A) tuman, viloyat, hokim
B) dala malikasi, zangori ekran, mo’yqalam sohiblari
D) paranji, omoch, xon, amin
E) og’zi qulog’ida, qo’y og’zidan cho’p olmagan
39. Qaysi javobda faqat iboralar so’zlar berilgan?
A) tuman, viloyat, hokim
B) dala malikasi, zangori ekran, mo’yqalam sohiblari
D) paranji, omoch, xon, amin
E) og’zi qulog’ida, qo’y og’zidan cho’p olmagan
40. Qaysi javobda faqat tasviriyifodalar berilgan?
A) tuman, viloyat, hokim
B) dala malikasi, zangori ekran, mo’yqalam sohiblari
D) paranji, omoch, xon, amin
E) og’zi qulog’ida, qo’y og’zidan cho’p olmagan
41. So’z eskiradi, tushuncha saqlanadi va u boshqa so’z bilan ataladi. Bunday so’zlar nima deb nomlanadi?
A) tarixiy so’z B) arxaik so’z
D) tasviriy ifoda E) ibora
42. Ma’nosi bir so’zga teng keladigan so’zlar birikmasiga yoki gaplarga nim deyiladi?
A) tarixiy so’z B) arxaik so’z
D) tasviriy ifoda E) ibora
43. Biror narsa va hodisani boshqa bir narsa va hodisaga o’xshatish orqali tasvirlab ifodalashga nima deyiladi?
A) tarixiy so’z B) arxaik so’z
D) tasviriy ifoda E) ibora
44. Nimalar nutqimizni ta’sirchan va jozibali qiladi?
A) tarixiy so’z B) ibora
D) tasviriy ifoda E) B va D javoblar to’g’ri
45. Ma’lum bir fan yoki kasb-hunar doirasida aniq bir ma’no ifodalaydigan so’zlar qanday so’zlar?
A) atamalar B) arxaik so’z
D) tasviriy ifoda E) ibora
46. Ma’lum bir fan doirasida aniq bir ma’no ifodalaydigan so’zlar qanday so’zlar?
A) kasbiy atamalar B) arxaik so’z
D) ilmiy atamalar E) ibora
47. Ma’lum bir kasb-hunar doirasida aniq bir ma’no ifodalaydigan so’zlar qanday so’zlar?
A) kasbiy atamalar B) arxaik so’z
D) ilmiy atamalar E) ibora
48. Atamalar necha xil yo’l bilan hosil bo’ladi?
A) ikki xil yo’l bilan B) uch xil yo’l bilan
D) to’rt xil yo’l bilan E) besh xil yo’l bilan
49. Qaysi javobdagi atamalar ham iliy tilda, ham umumxalq tilida ishlatiladigan atamalar berilgan?
A) ot, ildiz, hol, fe’l B) kasr, manfiy, musbat
D) ot, kasr, manfiy E) ildiz, musbat, hol
50. Qaysi javobdagi atamalar faqat ilmiy tilida ishlatiladi?
A) ot, ildiz, hol, fe’l B) kasr, manfiy, musbat
D) ot, kasr, manfiy E) ildiz, musbat, hol
51. Bir tilning ma’lum hududiga xos bo’lib, boshqa joylarda o’zgacha nom bilan yuritiladigan so’zlar qanday so’zlar sanaladi?
A) shevaga xos so’zlar B) olinma so’zlar
D) jargonlar E) A va D
52. Boshqa tillardan o’zbek tilga kirib kelib, o’zlashib qolgan so’zlar qanday so’zlar sanaladi?
A) shevaga xos so’zlar B) olinma so’zlar
D) jargonlar E) A va D
53. Qaysi javobdagi gapda shevaga xos so’zlar berilgan?
A) Inakni o’tlatgani dalaga olib ketdi. B) Sigir yaxshi boqilsa ko’p sut beradi.
D) Bugun teatrga boramiz. E) Sherobod obod shahar.
54. Qaysi javobdagi gapda shevaga xos so’zlar berilgan?
A) Inakni o’tlatgani dalaga olib ketdi.
B) Uchakka chiquvdim ayni go’rmakka.
D) Men darxtga shoti qo’yib, qushlarga in o’rnatdim
E) Barcha javoblarda shevaga xos so’zlar berilgan.
55. Qaysi javobdagi gapda olinma so’zlar berilgan?
A) Inakni o’tlatgani dalaga olib ketdi.
B) Sigir yaxshi boqilsa ko’p sut beradi.
D) Bugun ko’plab bilimli yoshlar litsey va kollejlarni tamomlab, oliygohga o’qishga kirishmoqda. E) Sherobod obod shahar.
56. Qaysi javobda faqat shevaga xos so’zlar berilgan?
A) Inak, yumurta, shoti, mo’rcha
B) dovuchcha, g’o’ra, radio, televizor
D) xokkey, planshet, broker, menejment
E) choy, gaza, uchak, mayak, yumirta
57. Qaysi javobda faqat olinma so’zlar berilgan?
A) Inak, yumurta, shoti, mo’rcha
B) dovuchcha, g’o’ra, radio, televizor
D) xokkey, planshet, broker, menejment
E) choy, gaza, uchak, mayak, yumirta
58. Tilimizdagi so’zlarning alifbo tartibida joylashtirilishiga nima deyiladi?
A) lug’atshunoslik B) lug’at
D) alifbo E) B va D
59. Lug’at tuzish qoidalarini o’rganuvchi tilshunoslik bo’limiga nima deyiladi?
A) lug’atshunoslik B) lug’at
D) alifbo E) B va D
60. Lug’atlarning oldiga qo’ygan maqsadiga ko’ra turlari qaysi javobda tog’ri berilgan?
A) imlo lug’at, tarjima lug’at B) ensiklopedik lug’at
D) izohli lug’at E) barcha javoblar to’g’ri
61. So’zlarning to’g’ri yozilishini ko’rsatuvchi lug’atga nima deyiladi?
A) imlo lug’at B) tarjima lug’at D) ensiklopedik lug’at E) izohli lug’at
62. Bir tildagi so’z ikkinchi tilda qaysi so’zga teng kelishini ko’rsatuvchi lug’at qanday nomlanadi?
A) imlo lug’at B) tarjima lug’at D) ensiklopedik lug’at E) izohli lug’at
63. Tildagi barcha so’zlarning qanday ma’nolarni bildirishini tanishtiruvchi lug’at qanday lug’at hisoblanadi?
A) imlo lug’at B) tarjima lug’at
D) ensiklopedik lug’at E) izohli lug’at
64. Qaysi javobda tabiatshunoslik faniga oid atamalar berilgan?
A) okean, bulutlar, daryo, ko’l B) barg, hujayra, ildiz, poya
D) musbat, manfiy, kasr, maxraj, surat E) hol, ega, sodda gap, kelishik
65. Qaysi javobda matematika faniga oid atamalar berilgan?
A) okean, bulutlar, daryo, ko’l B) barg, hujayra, ildiz, poya
D) musbat, manfiy, kasr, maxraj, surat E) hol, ega, sodda gap, kelishik
66. Qaysi javobda tilshunoslik faniga oid atamalar berilgan?
A) okean, bulutlar, daryo, ko’l B) barg, hujayra, ildiz, poya
D) musbat, manfiy, kasr, maxraj, surat E) hol, ega, sodda gap, kelishik
67. Qaysi javobda botanika faniga oid atamalar berilgan?
A) okean, bulutlar, daryo, ko’l B) barg, hujayra, ildiz, poya
D) musbat, manfiy, kasr, maxraj, surat E) hol, ega, sodda gap, kelishik
68. Tilda qanday so’zlar doimo o’z ma’nosida qo’llanilib, ko’chma ma’noda ishlatilmaydi?
A) atamalar B) bir ma’noli so’z D) tasviriy ifoda E) ibora
69. Gapda so’zlarning o’z va ko’chma ma’noda qo’llanishi tilda qaysi hodisani yuzaga keltiradi?
A) atamalar B) arxaik so’z D) ko’p ma’nolilik E) ibora
70. Qanday tovushlar bo’gin hosil qila oladi?
A) undoshlar B) unlilar D) lab undoshlari E) til undoshlari