Kumushnitratbilanreaksiyasi. Kumush nitrat natriy yoki ammoniy sulfid bilan Ag2S qora cho‘kmasini hosil qiladi. Bu cho‘kma ammiakda erimaydi, lekin 2 n HNO3 kislotasida isitish natijasida eriydi.
Kuchli kislotalar bilan reaksiyasi. Sulfidlarga kuchli kislotalar (H2SO4, HCl)ning ta’siri natijasida vodorod sulfid H2S ajralib chiqadi:
S2- + 2H+ = H2S
Uni xididan yoki qo‘rg‘oshin atsetati eritmasi bilan ho’llangan filtr qog‘ozniing qorayishidan aniqlash mumkin:
H2S + Pb2+ = PbS ↓ + 2N+ Ish tartibi:
Probirkaga 3-4 Na2S yoki (NH4)2S eritmasidan olib, ustiga teng hajmda H2SO4 yoki HCl eritmasidan soling. Ajralib chiqqan H2S ni qo‘rg‘oshin atsetat bilan ho’llangan qog‘ozini tutib, uni qorayishini kuzating.
Kadmiy tuzlari bilan reaksiyasi. Sulfid tuzlari kadmiy kationi bilan kislotali yoki neytral sharoitda sariq cho‘kma hosil qiladi:
S2- + Cd2+ = CdS↓
Ish tartibi:
Probirkaga 1-2 tomchi sulfid tuzi eritmasidan olib, ustiga 2-3 tomchi kadmiy eritmasidan tomizing, cho‘kma hosil bo‘lishini kuzating.
Natriy nitroprussid bilan reaksiyasi. Ammiakli sharoitda sulfid ionlari natriy nitroprussid Na2[Fe(CN)5NO] bilan qizil-binafsha rangli kompleksni beradi:
S2- + [Fe(CN)5NO]2- = [Fe(CN)5NOS]4- 4
2
3
Reaksiyaga SO32-, SO 2- i S O 2- ionlari xalaqit bermaydi. Bu reaksiyadan
organik birikmalar tarkibidagi oltingugurtni aniqlashda qo‘llanadi.
Ish tartibi
Probirkaga yangi tayyorlangan ammoniy sulfid eritmasidan 2-3 tomchi olib, 3-5 tomchi ammiak va 1 tomchi natriy nitroprussid qo‘shiladi. Rang hosil bo‘lishini kuzating.
II GURUH ANIONLARINING ANALITIK REAKSIYALARI
jadval
Reagentlar
Cl-
Br-
I-
S2-
AgNO3(HNO3
ishtiroki)
kumush tuzlarining NH4OH ga munosabati
oq cho`kma AgCl Kompleks
birikma hosil kilib eriydi
Och-sarg`ish ch`kma AgBr sezilarli darajada eriydi
Sariq cho`kma AgI
Amalda eriymaydi.
qora cho`kma Ag2S Erimaydi.
Kuchli oksidlovchilar
(KMnO4, K2Cr2O7, MnO2)
Cl2 Ajraladi.
Br2 Ajraladi.
I2
Ajraladi.
S ajraladi.
Xlorli suv
(benzol ishtirokida)
Br2 ning qizil- qo`ngir rangi
I2 ning binafsha rangi
NaNO2 yoki KNO2 (H2SO4 ishtirokida)
Ajraladi kraxmalning
ko`karishi
Pb(CH3COO)2
Tillarang
kristallar-PbI2
HCl(15% li)
H2S ajraladi(palag`da qolgan tuxum hidi)
Natriy nitroprussid
Na2[Fe(CN)5NO]
Na2[Fe(CN)5NOS] binafsha rangli
IKKINCHI ANALITIK GURUHI ANIONLARIGA XOS BO`LGAN XUSUSIY REAKSIYALAR
jadval
Cl-, Br, J- ionlari aralashmasidan ularni aniqlash
Cl- ionini aniqlash. Probirkadagi 3-5 tomchi tekshiriluvchi eritma ustiga 0,5ml 2n HNO3 kislota va to‘liq cho‘kma hosil bo‘lgunicha tomchilatib AgNO3 eritmasidan solinadi. Cho‘kmani sentrifugalab ajratiladi va to‘yingan (NH4)2CO3 eritmasi bilan ishlanadi. Bunda AgCl cho‘kmasi erib, eritmaga ammiakatli kompleks xolida o‘tadi. Eritma ikki qismga bo‘linadi. Birinchi qism eritmaga konsentrlangan nitrat kislota, ikkinchisiga esa KJ qo‘shiladi. Eritmaning birinchi qismida oq, ikkinchi qismida esa sariq cho‘kmaning hosil bo‘lishi xlorid ionining borligini ko‘rsatadi.
J- va Br- ionlarini aniqlash
Probirkadagi 2-3 tomchi tekshiriluvchi eritmaga 5-6 tomchi xloroform tomiziladi va aralashtirilib turib, yangi tayyorlangan xlorli suv solinadi. Agar eritmaning organik qatlami binafsha rangga bo‘yalsa, u xolda tekshiriluvchi eritmada J- ionlari borligini ko‘rsatadi. Shu probirkaning ustiga tomchilatib xlorli suvdan mo‘lroq qo‘shilganda, molekulyar yod rangsiz, yodat ionigacha oksidlanadi, natijada organik qatlamdagi sariq yoki olov rangda molekulyar brom borligi ma’lum bo‘ladi
jadval
1 cho’kmaga 12% li (NH4)2CO3 eritmasi ta’sir ettirb, Cl– ionlarini ajratish:
AgCl↓ ⎯(⎯NH⎯4)2⎯CO⎯3,1⎯2⎯%[Ag(NH3)2]+, Cl– Sentrifugalab AgBr, AgI cho’kma ajratiladi va analiz
qilinmaydi.
3
2 sentrifugatga HNO3 eritmasi ta’sir ettirib, Cl– ionlarini topish:[Ag(NH3)2]+,Cl–⎯H⎯NO⎯3AgCl↓
4
Boshlang’ich eritmaning alohida ulushiga xloroform ishtirokida xlorli suv ta’sir ettirib, I– va Br– ionlarini topish:
I–⎯C⎯l2I2
(xloroformli qatlam qizg’ish-binafsha rangga bo’yaladi)
Br–⎯C⎯l2Br2
(xloroformli qatlamning qizg’ish - binafsha rangi
yo’qoladi va zarg’aldoq rang paydo bo`ladi)