Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi

Nazorat savollari.

1. 
   Texnik sulfat kislotasi deb nimaga aytiladi?.
   
2. 
   Sulfat kislotasidagi monogidratni aniqlashni qanday usullarini bilasiz .
   
3. 
   Sulfat kislotasi tarkibidagi mishyak miqdor qanday aniqlanadi.
   
4. 
   Sulfat kislotadagi nitrobirikmalar qanday aniqlanadi?
   
5. 
   Sulfat kislotasigi monogidrat miqdor qanday formula yordamida hisoblanadi. Formulani yozing.
   
6. 
   Sulfat kislotasi tarkibidagi HNO₃ miqdor raysi formula yordamida hisoblanadi. Formulani yozing.
   
7. 
   Ishni bajarish tartibini tushuntirib bering.
   

Adabiyotlar.

1. 
   Alekseevskiy E.V. Gols R.K. Musakin A.P. Kolichestvennыy analiz, Gosximizdat, 1957
   
2. 
   GOST 2184-43. Kislota sernaya texnicheskaya.
   
3. 
   Groshev A.P. Texnicheskiy analiz, str. 320-322, Gosximizdat,1953.
   
4. 
   Ismatov A.A. va boshqalar. Noorganik materiallar kimyoviy texnologiyasi,-T: O‘zbekiston, 2002, 336 b.
   

TAJRIBA ISHI №9
MAVZU: NITROZANING TARKIBIDAGI AZOT OKSIDLARINING MIQDORINI ANIQLASH
Ishning maqsadi: Nitrozdagi azot oksidlarini aniqlash usullarini amaliy o‘rganish.
Nazariy qism
Nitrozdagi azot oksidlarini aniqlash usullari
Nitrozdagi azot oksidlarini aniqlashning bir necha usullari-permanganatometrik, nitrometrik va gaz hajmini o‘lchash usullari mavjud.
Permanganometrik usul ancha oddiy, shuning uchun bu usul keng tarqalgan. Ammo, analiz paytida azot oksidlarini oksidlanish jarayonida ularning yo‘qolishi bo‘lmasa, KMnO₄ bilan nitroz eritmasini titrlash natijasi to‘g‘ri bo‘ladi.
Nitrozilsulfat kislotaning gidrolizi, kislotani suyultirishda ajralib chiqayotgan issiqlik hisobiga eritma harorati ko‘taqilishi tufayli, titrlash vaqtida azot oksidlari uchib chiqib ketishi mumkin. 0,5n KMnO₄ eritmasi bilan titrlash usuli har doim ham ishonchli emas, shuning uchun bu usul tez va tarkibiy hisoblash usuli sifatida ishlatiladi. Bu holatni shunday tushuntirish mumkin: titrlash jarayonida KMnO₄ konsentratsiyasini kamayishi natajasida azot oksidlarining oksidlanish jarayoni sekinlashadi va ularning bir qismi KMnO₄ qoldiq qismi bilan reaksiyaga kirishmay eritmadan chiqib ketishi mumkin.
Ancha aniq natijalar Beskov va Slizkovskiy usuli bo‘yicha bajarilganda olinadi. Bu usulning moxiyati quyidagicha: ma’lum namunadagi nitroz ortiqcha KMnO₄ bilan ta’sirlashtiriladi va azot oksidlarini barchasi reaksiyaga kirishgandan so‘ng, ortib qolgan KMn-O₄ ni Mor tuzi FeSO₄(NH₄)₂6H₂O bilan titrlanadi. KMnO₄ yordamida nitrozdagi N⁺³ birikmalarini aniqlash mumkin va bularga N₂O₃, HNO₂ va ko‘p hollarda minorali sistemalarda aylanib yuruvchi nitrozilsulfat kislotasi kiradi.
Ammo, bir necha holatlarda, masalan azot kislotasi konsentratoridan chiqayotgan kislotalarda, kuchsiz kislotalarda, azot oksidlari HNO₃ ko‘rinishida bo‘lishi mumkin. U yoki bu sabablarga ko‘ra gaz fazada ortiqcha NO₂ bo‘lganda minorali sistemalardagi aylanib yuruvchi kislotalarda HNO₃ bo‘lishi mumkin. Bunday hollarda permanganometrik usul to‘g‘ri kelmaydi va nitrozdagi azot oksidlarining umumiy miqdor azot oksidi ko‘rinishidagi nitrometr yordamida aniqlanadi. Nitrometr usul bilan aniqlangan azot oksidi va KMnO₄ ,bilan titrlab aniqlangan azot oksidlari miqdor orasidagi farqdan eritmadagi HNO₃-ning miqdorni aniqlash mumkin. HNO₃-ni miqdorni to‘g‘ridan-to‘g‘ri oksidimetrik usul bilan ham aniqlash mumkin.