Noorganik moddalar kimyoviy texnologiyasi” fakul­teti t. R. Abdurashidov nomidagi “yuqorimolekulali birikmalar va plastmassalar texnologiyasi” kafedrasi

Texnik uglerod. Eng keng tarkalgan kuchaytiruvchi bulib, texnik uglerodni rezina qorishmasiga kiritilsa uning mustaxkamligi oshadi, ishqalanishga qarshiligi ko’payadi. Texnik uglerod — bu juda mayda poroshok xolatidagi moddadir. U ugleroddan tuzilgan va uglevodorodlarni yoqish usuli bilan olinadi. Texnik uglerod rezinaga yanada sifatli va chidamli xususiyat beradi. Ayniqsa sintetik kauchukda saja juda katta miqdorda ishlatiladi. Qurumlar rezina aralashmalarining asosiy kuchaytirgichlaridir. Aralashmaga ularni qo’shilganda, rezinaning mustaxkamligi oshadi, yirtilish va emirilishga qarshiligi ko’payadi. Vulkanizatlar uchun asosan qurumning roli aloxida bo’lib, bu boshqa vulkanizatlar kuchaytiruvchilariga xam tegishlidir.
Texnik uglerod engil bo’lib, tor dispersli zarrachalar o’lchami 28-240 mmk kuchaytirgich xisoblanadi. Texnik uglerod ·K354 DG-100, zarralarning solishtirma yuzasi m²/gr, gnometrik – 100 adsorbstion 150,zichligi – 1800 kg/m³
Vulkanlash tezlatgichlari - vulkanlash jarayonini tezlatish va rezinani fizik-mexanik xossalarini yaxshilash maqsadida, rezina aralashmalarga qo‘shiladi. Tabiiy kauchukni oltingugurt bilan tezlatgichsiz vulkanlashga 3-4 soat kerak; tezlatgich ishtirokida esa jarayon bir necha minut davom etishi mumkin.
Tezlatkichlarning texnologik xususiyatlari quyidagilardan iborat:
1. Faolligi yani zarur fizik-mexanik va texnik kursatkichga erishish uchun vulkanlash vaqtini qisqartirish.
2. Tezlatkich tasirining kritik harorati va rezina aralashmalarni oldindan vulkanlashiga tasiri.
3. Vulkanlash platasiga tasiri: fizik-mexanik ko‘rsatkichlar kattali-giga tasiri.
Faolligi jihatdan tezlatkichlar: ultira tezlatkichlar, yuqori, o‘rta va qiyin tezlatkichlarga bo‘linadi. Tabiiy kauchukni ultira faol tezlatkich bilan vulkanlash 140-150 ^o C da 5-10 min. YUqori faol tezlatkichlar tiozol aloteks komta bilan 10-30 minut. O‘rta faol tezlatkichlar guanidinlar bilan 30-60 min. davom etish mumkun.