1 8 1
.
a
A
b
B
P
P
P
P
(36.10)
Agar nishon yadro tinch turgan bo‘lsa,
0
A
P
bo‘ladi. U
holda yuqoridagi qonunni
a
b
B
P
P
P
deb yozish mumkin.
Yuqorida aytganimizdek, yadro reaksiyalari oraliq yadro hosil
bo‘lish yo‘li bilan amalga oshishi mumkin. Lekin yadro reaksiyalari
oraliq yadro hosil qilmasdan ham ro‘y berishi mumkin. Mana
shunday
yadro reaksiyalari
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ro‘y beradigan yadro
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ro‘y beradigan yadro
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ro‘y beradigan yadro
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ro‘y beradigan yadro
to‘g‘ridan-to‘g‘ri ro‘y beradigan yadro
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari deyiladi. Kompaund yadro hosil bo‘lishi
bilan amalga
oshadigan yadro reaksiyalari
oraliq yadro orqali sodir bo‘ladigan
oraliq yadro orqali sodir bo‘ladigan
oraliq yadro orqali sodir bo‘ladigan
oraliq yadro orqali sodir bo‘ladigan
oraliq yadro orqali sodir bo‘ladigan
yadro reaksiyalari
yadro reaksiyalari
yadro reaksiyalari
yadro reaksiyalari
yadro reaksiyalari deyiladi.
Qo‘shimcha
adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
Qo‘shimcha adabiyotlar
[1] — 465—67- betlar,
[4] — 539—40- betlar,
[2] — 253—55- betlar,
[5] — 484—85- betlar,
[3] — 231—32- betlar,
[6] — 298—300- betlar.
Nazorat
uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
Nazorat uchun savollar
1. Yadro reaksiyasi deb nimaga aytiladi?
2. Yadro reaksiyasining kanali nima?
3. Yadro reaksiyalari qanday belgilariga qarab klassifikasiya qilinadi?
4. Yadro reaksiyalari vaqtida qanday saqlanish qonunlari o‘rinli bo‘ladi?
5. Ekzotermik yadro reaksiyasining endotermik yadro reaksiyasidan
farqi nimada?
6. Yadro reaksiyasining bo‘sag‘asi deganda siz nimani tushunasiz?
7. Yadro reaksiyalari necha xil yo‘l bilan amalga oshiriladi?
37-
37-
37-
37-
37- ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
ma’ruza
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi.
Zanjir yadro
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi. Zanjir yadro
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi. Zanjir yadro
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi. Zanjir yadro
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi. Zanjir yadro
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari
reaksiyalari
Atom yadrolarining bo‘linishi og‘ir yadrolar uchun xos bo‘lgan
maxsus jarayon bo‘lib, bu jarayon toriy yadrosidan boshlab, elektr
zaryadi katta bo‘lgan barcha yadrolarda ro‘y berishi mumkin. Ushbu
hodisa
turli zarralar, asosan, neytronlar ta’sirida amalga oshirilib,
yadro reaksiyasi xarakteriga ega bo‘ladi. Ammo og‘ir yadrolarning
www.ziyouz.com kutubxonasi
1 8 2
bo‘linishi o‘z-o‘zidan ham bo‘lishi mumkin, u holda bu jarayon
radioaktiv yemirilish xarakteriga ega bo‘ladi. Uran yadrolarining
bo‘linishini 1938- yilda nemis olimlari O. Gan va F. Shtrassmanlar
kashf etganlar. Ular uranni
neytronlar bilan bombardimon
qilganda davriy sistemaning o‘rta qismidagi bariy, kripton va
shunga o‘x-shash elementlar hosil bo‘lishini aniqladilar. Bu
hodisaning sabablarini 1939- yilda ingliz fizigi O. Frish va avstriya
fizigi L. Meytnerlar tushuntirib berdilar. Ular neytronlarni tutib
olgan uran yadrosi deyarli teng ikki bo‘lakka bo‘linadi, deb
talqin qildilar, bu bo‘laklarni
bo‘linish
parchalari
bo‘linish parchalari
bo‘linish parchalari
bo‘linish parchalari
bo‘linish parchalari deb atadilar.
Ammo keyingi kuzatishlar yadrolarning turli yo‘llar bilan
bo‘linishi mumkinligini ko‘rsatadi. Yana yadroning bo‘linish
natijasida massalarning nisbati 2:3 kabi bo‘lgan parchalarning
hosil bo‘lish ehtimolligi eng katta ekanligi aniqlandi. Og‘ir
yadrolarning bo‘linishi uchun quyidagi munosabatlar o‘rinlidir:
Z
1
+
Z
2
=
Z, A
1
+
A
2
=
A+1
≈
A. (37.1)
Og‘ir yadrolarning bo‘linishi quyidagi xossalarga ega:
1. Og‘ir yadrolarning bo‘linishi vaqtida katta miqdorda
Q energiya
ajralib chiqadi. Bo‘linayotgan
yadroning
M massasini hosil bo‘lgan
parchalarning
M
1
va
M
2
massalari bilan taqqoslash natijasida shu
xulosaga kelish mumkin. Bo‘linishda ajralgan energiya
Q ni
2
1
2
[
(
)]
Do'stlaringiz bilan baham: 
