Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

Olmosh turkumiga xos uslubiy xususiyatlar

1. U, bu, shu olmoshlari o`rnida bir so`zi (yoki bir xil so`zlari) qo`llanadi: Bir (shunday) chamanki, atrofida bulbullar giryon. Bir xil (shunday) odamlar tushunmaydi.

2. Men olmoshi o`rnida kamina so`zi, siz o`rnida o`zlari so`zi qo`llanadi: Bu ishda kaminaning zarracha tajribasi yo`q. Siz va’da bergan edingiz – O`zlari va’da bergan edilar.

3. Ilmiy ishlarda, rasmiy hujjatlarda, yig`ilishlarda men olmoshining o`rnida biz olmoshi ishlatiladi: Bizning (mening) bu ilmiy ishimizda ko`rsatish olmoshlarining xususiyatlari haqida so`z yuritiladi.

4. Hurmatni ifodalash uchun sen olmoshi o`rnida siz olmoshi ishlatiladi. Siz bugun kelasizmi? Aksincha hurmatsizlikni ifodalash uchun esa sen olmoshiga ko`plik qo`shimchasi qo`shiladi: Senlar buni tushunmaysanlar.

5. Ko`rsatish olmoshlari ta’kidlash, ajratish ma’nolarini ifodalaydi: Kitob – bu dono maslahatchi.

Fe’llarga xos uslubiy xususiyatlar

1. Shaxs-son qo`shimchalarining sinonimiyasi:

1) fe’lning 2-shaxs birlik qo`shimchasi o`rnida 2-shaxs ko`plik qo`shimchasi qo`llanadi: Amaki, ertaga kelasizmi?

2) fe’lning 1-shaxs birlik qo`shimchasi o`rnida 2-shaxs birlik qo`shimchasi ishlatiladi: Tabiatning ishlariga hayron qolasan kishi.

3) 2-shaxs ko`plik o`rnida 1-shaxs ko`plik qo`shimchasi qo`llanadi: Bolalar, bugun diktant yozamiz.

4) 2-shaxs ko`plik o`rnida 3-shaxs birlik qo`shimchasi ishlatiladi: U norozi ohangda dedi: - SHunaqa ish bilan hazillashib bo`ladimi?