Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti termiz filiali

2. Urg`uning uslubiy xususiyatlari

So`z urg`usining ko`chishi shu so`z ma’nosini o`zgartirishi mumkin: yangи́ kiyim(sifat) - я́ngi damlandi (ravish). Gapda ohangning o`zgarishi ham yangi uslubiy mazmun paydo bo`lishiga olib keladi: Siz ahmoq odam emassiz jumlasida ahmoq so`zidan keyin to`xtam (pauza) qilinsa, fikr qaratilgan shaxsning ham ahmoq, ham odam emasligi ifodalanishi mumkin: Siz ahmoq, odam emassiz.

GRAMMATIK USLUBIYAT. MORFOLOGIK USLUBIYAT

Ot turkumiga xos uslubiy xususiyatlar
1. Kelishik qo`shimchalarining uslubiy xususiyatlari.

Kelishik qo`shimchalari o`zaro almashib qo`llanishi mumkin:

1) –ni va –dan qo`shimchalari almashib qo`llanishi mumkin: Qani, oshdan (ni) oling, mehmon.

2) –ni va –ga qo`shimchalari almashib qo`llanishi mumkin: Gapingizga (gapingizni) tushunmadim.

3) –ni va –da qo`shimchalari almashib qo`llanishi mumkin: Dalani (da) aylandim.

4) –ning va –dan qo`shimchalari almashib qo`llanishi mumkin: kelganlarning biri – kelganlardan biri.

5) kelishik qo`shimchalari va ko`makchilar almashib qo`llanadi:

a) –ga qo`shimchasi o`rnida uchun ko`makchisi qo`llanadi: Ukamga oldim – Ukam uchun oldim.

b) –da qo`shimchasi o`rnida bilan ko`makchisi qo`llanadi: Xatni qalamda yozdi – Xatni qalam bilan yozdi.

v) –dan qo`shimchasi o`rnida orqali ko`makchisi qo`llanadi: Xabarni radiodan eshitdik – Xabarni radio orqali eshitdik.

g) –ni qo`shimchasi o`rnida haqida ko`makchisi qo`llanadi: Akasi kelganini gapirdi – Akasi kelgani haqida gapirdi.