Nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti t. B. Zayniddinov, A. Sodiqov va r. Iminjanov

8.5. Kiyimbosh va poyafzallarga qoʻyiladigan gigiyenik talablar

Kiyimbosh va poyabzallarning asosiy vazifasi insonni tashqi muhitningzararli ta’surotlaridan ximoya qilishni oʻz ichiga oladi. Kiyimbosh va poyafzal organizmning issiqlik muvozanatini saqlashga yordam beradi, ob-havoning noqulay omillaridan, kirlanishdan va mexanik shikastlanishlardan ximoya qiladi.

Havoning temperaturasi pasayganda, shmol va nam klimda kiyim sovqotish va muzlashdan ximoya qilib, organizmning issiqlik ajratishini kamaytiradi. Yuqori temperaturada mos kiyim issiqlik ajratishga koʻmaklashadi va issiqlab qolishdan ximoya qiladi.

Atrofdagi shart-sharoitga, mehnat faoliyatining harakteriga va maxsus xizmatlarga moslab uyda, uy yumushlarida va tashqarida, korxonalarda, armiyada, jismoniy tarbiya mashgʻulotlarida, sportda va boshqalarda kiyiladigan turli xil

kiyimbosh va poyafzallar tayyorlanadi. Qator xususiyatlariga qaramay ular umumiy gigiyena talablariga javob berishi shart. Ular organizmni ob-havo va iqlim oʻzgarishiga moslashtirishi, tinch hamda harakat faoliyati paytida organ va tizimlar funktsiyasi uchun mos sharoitni saqlashi kerak.

Poyafzallarga qoʻyiladigan gigiyenik talab ustki kiyimlarga qo`yiladigan talabga oʻxshaydi. U imkoniyati boricha yyengil, qulay, oyoqda qon aylanishiga, teridagi bu gʻlanishga xalaqit bermaydigan, tovon shaklini oʻzgartirib qoʻymaydigan, ishqalanishni, oyoq terlashini keltirib chiqarmasligi kerak. Poyafzallar uchun ishlatiladigan materiallar mustahkam, yengil, etarli darajada yumshoq, issiqlikni yomon oʻtkazadigan (qish oylari uchun), havoni yaxshi oʻtkazadigan, sovuqdan, namlikdan va har-xil mexanik ta’surotlardan saqlaydigan xususiyatga ega boʻlishi kerak. Sport poyafzali u yoki bu sport mashgʻulotlariga moslashgan boʻlishi va yuqorida koʻrsatib oʻtilgan hamma talablarga javob berishi kerak. Sport poyafzaliga qo`yiladigan gigiyenik va spesifik konstruktiv talablar sport turining xususiyatiga bgʻliq. Ularning umumiylari quyidagilar: poyafzalning mustahkamligi, yuzasining elastikligi, yilning fasliga va mashgʻulotning sharoitiga mosligi, yugurishda, sakrashda va boshqalarda oyoqni mexanik ta’sirlanishlardan ishonchli ximoya qilishi, tovon sirpanmasligi, qulayligi, ishni yyengillatish qobiliyati. Notoʻgʻri poyafzal oyoqning shilinishini, muzlashini, trenirovka va musobaqalarda sport natijasining pasayishiga olib keladi.

Sport poyafzalidan, sport kiyimlari kabi, faqat sport bilan shugʻullangandagina foydalanish kerak boʻladi.