Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ф. И.Ҳайдаров Н. С. Жўраев психология тарихи

Лейбниц ҳаёти: Готфрид Вилгельм Лейбниц (1646-1716) немис эди аммо, қирол-офтоб Людовик ХIV (1638-1715) даврининг файласуфи бўлгани боис, асосан француз тилида ҳамда лотин тилида ижод қилган. Унинг турмуш тарзи Спинозанинг узлатланиш турмуш тарзига тамомила тескари бўлган. Лейбниц том маънодаги дунёвий инсон бўлиб, унинг уйи бутун Европа ҳисобланган. Унинг қобилияти турли назарий ва амалий соҳаларда намоён бўлган. Масалан: у кончилик, сиёсий ислоҳотлар, молия, қонунчилик, оптика транспорт муаммолари ва илмий ҳамжамиятларни ташкил қилиш билан шуғулланган. Бундан ташқари, Лейбниц жуда кўп саёҳат қилган ва ўзидан 15 мингдан ортиқ хатдан иборат эпистоляр мерос қолдирган. У турли қирол саройлари билан алоқа қилган ва қирол наслидан бўлган шахслар билан таниш бўлган. Назарий миқиёсда у фалсафа, теология, ҳуқуқ, физика, тиббиёт, тарих ва филология соҳаларида фаолият кўрсатган. У айниқса Ньютон билан бир вақтда ва унга боғлиқ бўлмаган ҳолда яратган ўзининг дифференциал ҳисоблаш кашфиёти билан машҳур.
Кўплаб асарларидан фақат иккитасини тилга олиб ўтамиз. Теодицеяда Худо ва иблиснинг ўзаро алоқаси масалаларини кўриб чиқади ва мумкин бўлган дунёларнинг энг яхшиси ҳисобланган бу дунёдаги ёмонликлар учун жавобгарликдан Худони халос этишга уринади. Монадологияда асосий ва фундаментал элементлари «монадалар» бўлган оламнинг тузилиши муҳокама қилинади. Лейбниц шунингдек Локкнинг эпистемологиясини Инсон билиши ҳақидаги янги тажрибаларда танқидий тахлилдан ўтказган.

Психологияни муста³ил фан сифатида шаклланиши

XIX ва XX асрларда психология фақат эмпирик (тажрибага асосланган) фан сифатида тараққий этади. Бу даврда унинг предмети, яъни ўрганадиган воқелик соҳаси кучли равишда кенгайди, бу фаннинг алоҳида янги соҳалари пайдо бўлади ва шаклланади, янги, янада самаралироқ текшириш методлари кашф қилинади. Психологиянинг берган маълумотларидан амалий фаолиятнинг турли соҳаларида фойдаланила бошлайди. Айни вақтда, XIX ва XX асрларда идеализм билан материализм ўртасидаги кураш янада чуқурлашади.