Низомий номидаги тошкент давлат педагогика университети ф. И.Ҳайдаров Н. С. Жўраев психология тарихи

22. ЛЕОНТЬЕВ АЛЕКСЕЙ НИКОЛАЕВИЧ (1903-1979)

Машҳур рус психологи 1920 йиллар охирида Выготский билан бирга ҳамкорликда маданий-тарихий концепция ғояларини амалиётга қўллаб олий психик функцияларни ўрганувчи қатор тажрибалар олиб борган (ихтиёрий хотира ва хотира жараёнлари). 1930 йиллар бошида Харьков фаол мактабини бошқарган ва фаолият масаласини назарий ва экспериментал ишлаб чиқишга дастлабки қадамни қўйди. Натижада ҳозирги замон психологиясида тан олинган назарий йўналишлардан бири бўлган фаолият концепциясини илгари сурган. Психологияда А.Н.Леонтьев киритган фаолият тузилиши асосида янги психологик соҳаларга асос бўлган барча психик ҳодисалар ўрганилган. Психология борлиқнинг фаолият жараёнида психикада акс этиши, пайдо бўлиши ва тузилиши ҳақидаги фан деб қаралиши юқоридаги концепциянинг мантиқий давоми деб қаралган.

23. 
    АНОХИН ПЕТР КУЗЬМИЧ (1898-1974)
    

Машҳур рус физиологи. Мустаҳкамлашнинг янги классик (И.П.Павлов) назариясидан фарқ қилувчи ўз шахсий назариясини таклиф қилди. У мустаҳкамлашни шартсиз қўзғатувчи таъсирининг натижаси эмас, балки реакция ҳақидаги афферент сигнал деб қарайди. Бунинг асосида у функцонал системалар назариясини ишлаб чиқди. Анохиннинг назарияси тирик организмнинг адаптив механизмлари тушунчасига ёрдам беради.

24. ПАВЛОВ ИВАН ПЕТРОВИЧ (1849-1936)

Буюк рус физиологи. Нобель мукофоти лауриати, олий нерв фаолияти таълимоти асосчиси сифатида тарихга кирган. 1904 йил овқат ҳазм қилиш ва қон айланиш бўйича олиб борган ишлари учун Нобель мукофоти олган. Ўз текширишлари жараёнида у атроф-муҳити таъсирлари ва ҳайвон фаолияти орасида ўзаро таъсир борлигини исботлаган. Унинг таълимотида ташқи дунёнинг муайян (шартсиз) қўзғатувчиларга жавобан ҳосил бўлувчи шартсиз туғма рефлекслар ва бошида фарқсиз бўлган қўзғатувчини шартсиз қўзғатувчи билан боғланишидан сўнг ҳосил бўлган шартли рефлекслар фаолият бирликлари деб олинади. Назарий қарашларни ривожлантириш ва тажрибаларни таҳлил қилиш натижасида иккита сингнал системаси ҳақидаги назарияни ишлаб чиқди. Бунга кўра биринчи сигнал система сенсор, иккинчи сигнал системаси нутқий товушлар билан боғлиқ. У анализатор концепциясини ишлаб чиқди, нерв тизими типлари ҳақидаги назарияни илгари сурди, халқаро илмий мактаб яратди.

25.