Nigora Erkaboyeva pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma) Toshkent

Sinf faollari to‘g‘risidagi ma’lumotlar:

1. 
   Faollar hayoti.
   
2. 
   Ularning sinfdagi obro‘lari.
   
3. 
   Faollarning o‘rtoqlariga nisbatan munosabatlari.
   
4. 
   Faollar sinfdan ajralib turadilarmi, sinfdagilar ularni hurmat qiladilarmi yoki yo‘qmi?
   

7. Sinfning maktab bilan aloqasi:

1. 
   Maktabda bo‘lgan hodisalardan, boshqa sinfdagi voqeadan sinfning xabari bormi?
   
2. 
   Tadbirlar to‘g‘ri yo‘lga qo‘yilishi uchun sinf o‘quvchilari takliflar kiritib turadilarmi yoki yo‘qmi?
   
3. 
   Maktab o‘quvchilariga biriktirilgan ishni sinf qanday bajaradi?
   
4. 
   Sinfning boshqa sinf o‘quvchilari bilan aloqalari qanday?
   
5. 
   Maktab tadbiriy choralarini rejalashgirishda sinf o‘quvchilari qanday ishtirok etadilar?
   

O‘quvchilar jamoasining yuqorida ko‘rsatilgan usullar bilan holatini o‘rganish o‘qituvchiga ko‘p imkoniyatlar beradi.
Tajribali o‘qituvchilar hamma vaqt biror sinfning rahbarligini olishdan avval, sinfni batafsil o‘rganadilar, bu esa keyinchalik tarbiyachiga vaqtni tejashda, aniq ish rejalarini tuzishda va o‘z faoliyatini o‘quv yili davomida belgilangan tarzda amalga oshirishda yordam beradilar.

8. Tarbiyachi ishini rejalashtirish.

Maktabning tarbiyaviy ish rejasini o‘quv yilining boshida pedagogik jamoa majlisida tasdiqlanib olinadi. Har bir tarbiyachi o‘z sinfi tarbiyaviy ish rejasini tuzishda maktab tarbiyaviy ish rejasida ko‘rsatilgan chora-tadbirlarni o‘z sinfiga taalluqli bo‘lgan qismlarini kiritib reja tuzadi.
O‘quvchilarni tarbiyaviy ishi maktabning tahminiy tarbiyaviy ishlar mazmuniga muvofiq bir sinf yoki parallel sinfning rahbarlari majlislarida o‘quvchilarning yoshiga, ruhiy-fiziologik xususiyatlariga mos keladigan tarbiyaviy chora-tadbirlar bajarilishi rejaga kiritilib, tasdiqlanib olinadi.


V. Tarbiyachining tashkilotchilik faoliyati. «Tashkilotchilik» tushunchasining o‘zi keng ma’noga ega. Maxsus bir maqsadni ko‘zlab u yoki bu ishni, tadbiriy choralarni tashkil etish tarbiyachidan katta malaka va maxsus mahoratni talab qiladi.
Tarbiyachining tashkilotchilik faoliyati bir qator elementlardan tarikb topadi.
Jumladan:

1. 
   o‘tgan ishlarni tahlil qilish, uning muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligi sabablarini belgilab olish.
   
2. 
   sinfdagi o‘tkaziladigan barcha ishlar tarbiyaviy xarakterga ega bo‘lib, ma’lum maqsadni ko‘zlab o‘tkazishni va tarbiyachi turli tarbiyaviy ishlarni o‘tkazishdan oldin shu ishning modelini tuza bilishi lozim.
   

v) tarbiyachi oldiga qo‘yilgan maqsadga erishish uchun o‘z oldiga aniq vazifa qo‘ya bilishi lozim.
g) tarbiyachi har bir tarbiyaviy choralarni amalga oshirishda o‘qituvchi va o‘quvchilarning qobiliyatlariga qarab vazifalarni taqsimlash, ma’lum reja asosida tarbiyaviy tadbirlarni o‘tkazish o‘rni, vaqgi, soati, javobgar shaxslar va tizimliligini aniqlash lozim.
d) ma’lum tarbiyaviy ish bajarishda bajaruvchi kishilarni ish joylarida joy-joyiga qo‘yishi, vazifalarni to‘g‘ri taqsimlash, ishga boshqa o‘qituvchilarni, ota-onalar, o‘quvchilar, otaliq tashkilotlari va ish ob’ektini aniqlash lozim.
Tarbiyachi faoliyatining asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:

1. 
   Har bir o‘quvchini shaxs sifatida o‘rganish.
   
2. 
   O‘quvchilarni sinfda tarbiyalashni tashkil etish.
   
3. 
   O‘quvchilarning bilim saviyasini oshirish, tartib-intizomini mustahkamlash.
   
4. 
   Sinfdagi darsdan tashqari ishlarni tashkil etish va o‘tkazish.
   
5. 
   Fan o‘qituvchilarining tarbiyaviy ishlarini (koordinatsiyalash) birlashtirish.
   
6. 
   Ota-onalar bilan ishlash.
   
7. 
   Tarbiyachi fanni o‘qitish ishlariga nisbatan tarbiyaning ko‘p qirrali muhim vazifalarini bajaradi. Shuning uchun uning oldiga juda katta pedagogik va psixologik talablar qo‘ygan, shu talablar tarbiyaviy ishlarni yuqori darajaga ko‘tarishi muhim rol o‘ynaydi.
   

Tarbiyachi faoliyatiga nisbatan quyidagi talablar qo‘yiladi: yuqori g‘oyaviylik va onglilik; obro‘-e’tiborga va hurmatta ega bo‘lishi; pedagogik mahorat, pedagogik odobga ega bo‘lish; madaniy qobiliyatning mavjudligi; yosh avlodga nisbatan hurmat va ehtiromli bo‘lish; tashkilotchilik malakasi va mahoratiga ega bo‘lish; tarbiya ishlariga nisbatan ijodiy munosabatda bo‘lish; tarbiyachi kasbini yuqoriga ko‘tarish va mustaqil bilim olish qobiliyatiga ega bo‘lish.
Shunday qilib, ta’lim muassasalarida o‘qituvchi tegishli fan bo‘yicha kasbiy malakaga ega bo‘lgan mutaxassis sifatidagina faoliyat olib bormay, tarbiyachi sifatida ham ma’naviy-ma’rifiy ishlarni amalga oshiradi. Tarbiyachining mahorati sinf o‘quvchilarini uyushtirishda, ular o‘rtasida o‘zaro hamjihatlik, hamkorlik, o‘zaro yordamni qaror toptirishda, ma’naviy-ma’rifiy ishlarni maqsadli, samarali tashkil etishda ko‘zga tashlanadi. O‘z faoliyatida tarbiyachi o‘quvchilarni o‘rganishga alohida ahamiyat qaratishi zarur, zero, shundagina sinfda uyushqoqlikni ta’minlay oladi. Bu borada tarbiyachining tashkilotchilik qobiliyatiga egaligi qo‘l keladi.