Nigora Erkaboyeva pedagogik mahorat (O‘quv qo‘llanma) Toshkent

Tayanch tushunchalar: o‘qituvchi, o‘quvchilarning bilish (anglash) faoliyatini boshqarish, o‘qituvchining o‘quvchilar bilish (anglash) faoliyatini boshqarish mahorati, dars mazmuni, dars mazmuning didaktik imkoniyatlari, optimistik kayfiyat, optimistik kayfiyatning o‘qituvchi faoliyatidagi ahamiyati.


I. O‘quvchilarning o‘quv-bilish faolligi. Xalqaro hamjamiyatda global axborotlashuv zamonaviy jamiyatga xos xususiyat sanaladi, hamda ta’lim tizimining



⁸ Ушбу параграф педагогика бўйича фалс.фанл.докт. З.Т.Рахимов билан ҳамкорликда тайёрланди.
rivojiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatadi. Shunga ko‘ra, ilm-fan, texnika va texnologiyalarning tezkor rivojlanishi ta’lim mazmuniga ham izchil ravishda o‘zgartirishlar kiritishni taqozo etmoqda. Qolaversa, zamonaviy bilimlarning ko‘lami, ularni o‘zlashtirishga bo‘lgan ehtiyoj shaxsdan tez sur’atda yangi bilimlar bilan tanishish, ularni tezkor o‘zlashtirishni talab etadi. Natijada, zamonaviy sharoitda yoshlar o‘rtasida asosiy ta’limiy maqsadlar – o‘quv-bilish faoliyatini rivojlanishi, malakali mutaxassis sifatida shakllanish, kasbiy takomillashuvga erishish, ta’lim oluvchilarda hayotiy va kasbiy faoliyatni tashkil etish uchun kerakli ma’lumotlarni izchil, uzluksiz, maqsadli, tizimli o‘zlashtirish, ularning maqsadli shakllanishlariga erishish muhim axamiyat kasb etmoqda.
Psixologlar – S.L.Rubinshteyn, A.A.Leonteva, L.S.Vыgotskiylarning fikrlariga ko‘ra, faoliyat shaxs rivojlanishining muhim asosi bo‘lgan psixologik xususiyatlar hamda shaxs ijtimoiy shakllanishining asosiy sharti sanaladi. Shu sababli pedagogika uchun faoliyatdan tashqarida o‘quv-bilish vazifalarini bajarish mumkin emas⁹. Yangi bilimlar va ko‘nikmalarning qo‘shilishi orqali shakllanadigan sub’ekt tajribasi ushbu faoliyat predmeti bo‘lib xizmat qiladi. Ijtimoiy tajribaning o‘zlashtirilishi va uning hisobiga talaba ega bo‘lgan avvalgi tajribaning o‘zgarishi o‘quv-bilish faoliyatining mahsuli hisoblanadi.
O‘quv-bilish faoliyati quyidagi harakat va operatsiyalarning bajarilishi hisobiga ta’minlanadi: 1) o‘quv materalini bilish va uni o‘zlashtirishga qaratilgan
harakat; 2) o‘quv materialini qayta ishlashga qaratilgan harakat¹⁰.