Нигинахон шермухамедова

Imkoniyat va voqelik dialektikasi
. Imkoniyat va voqelik qarama-qarshi 
tomonlarning birligi sifatida dialektik munosabat, o‗zaro bog‗liqlikda mavjud 
bo‗ladi, ular bir-birini ham taqozo qiladi, ham istisno etadi. Agar voqelik amalga 
oshgunga qadar imkoniyat bo‗lib tursa, unda yangi imkoniyat eski voqelik bag‗rida 
aniq sharoitda yuzaga keladi. Imkoniyatlar konkret vaziyat, shart-sharoit, omillar 
bilan bog‗liq bo‗lib, turli shakllarda ro‗yobga chiqishi, ya‘ni voqelikka aylanishi 
mumkin. SHunisi ham borki, bir xil imkoniyatni aniq bir shaklda voqe bo‗ladi, deb 
qarash noto‗g‗ri. Masalan, bir xil ekin maydoniga, bir xil ishlov berib, bir xil 
urug‗lik ekilishiga qaramay, boshqa-boshqa xo‗jaliklarda turlicha hosil olinishi 
mumkin. YOki organizmning quvvatiga bog‗liq ravishda muayyan kasallik turli 
bemorlarda turlicha kechishi mumkin. Demak, bundan ko‗rinib turibdiki, 
imkoniyatning voqelikka aylanishi har xil omillarga bog‗liq ekan. 

---

522 
Amaliy faoliyatda doim imkoniyatni voqelikdan hamda imkoniyatni 
imkoniyatsizlikdan ajrata bilishga o‗rganish kerak. Mumkin bo‗lmaydigan narsani 
mumkin bo‗ladigan narsa yoki hodisa qilib ko‗rsatish yaramaydi yoki aksincha, 
mumkin bo‗ladigan narsani mumkin bo‗lmaydigan narsa qilib ko‗rsatish ham 
voqelikning mohiyatini, imkoniyat va voqelik dialektikasini noto‗g‗ri tushunish 
asosida kelib chiqadi. Bu hol falsafada g‗ayriilmiy qarash va xulosaga olib keladi. 
Imkoniyat va voqelik muayyan mazmunga ega bo‗lgan olam hodisalarining 
ikki tomoni, rivojlanishning boshlanish momenti va nihoyasi, uzluksiz taraqqiyot 
jarayonining bir-biri bilan bog‗liq, bir-birini tavsiflaydigan halqalaridir. Rivojlanish 
uzluksiz imkoniyatlarning vujudga kelishi, ularning voqelikka aylana borishidan 
iborat jarayondir. Bunda imkoniyat endigina kurtak otayotgan, ro‗yobga chiqishi 
lozim bo‗lgan hodisa bo‗lsa, voqelik esa ba‘zi hollarda o‗z umrini tugallayotgan, 
eskirish jarayonida intihosiga qarab borayotgan hodisadir. Binobarin, imkoniyat va 
vo-qelik olam rivojlanish jarayonida tutgan o‗rni, taraqqiyot darajasiga ko‗ra bir 
narsani yoki hrdisani ikkinchisidan farqlantiradigan kategoriyalardir.