Нерв системаси касалликлари

Нейронлар шакли ва катта-кичиклиги жиҳатидан жуда ҳар хил бўлади, улар функционал қийматининг ҳар хил бўлиши ҳам шунга боғлиқ. Чунончи, катта ярим шарлар пўстлоғининг нейронлари тузилиш жиҳатидан мияча пўстлоғининг нейронларидан фарқ қилади. Нейронларнинг ўзига хос структуралари Ниссл субстанцияси (тигроид модда), дендритлар ва аксонлардир. Нейронларда ҳар хил дегенератив жараёнлар авж олиши мумкинки, нерв системасининг ўзига хос касалликлари асосида ана шу жараёнлар ётади.
Астроцитлар алоҳида бўёқлар билан бўяладиган ҳужайралар бўлиб, бир талай ўсимталари борлиги билан таърифланади, шу ўсимталарининг бир қисми томирлар деворига бирикади. Астроцитларнинг икки тури тафовут қилинади: кулранг моддада бўладиган протоплазматик астроцитлар ва оқ моддада бўладиган фиброз астроцитлар.
Астроцитлар нормада қуйидагиларга ёрдам беради: 1) фаол электрик
жараёнларнинг алоҳида-алоҳида ўтишига; 2) ҳужайралар ташқарисида ионлар мувозанатининг қарор топишига; 3) гематоэнцефалик тўсиқнинг сақланиб туришига; 4) мия тўқимаси зарарланган шароитларда астроцитлар худди фибробластларга ўхшаб қолади ва глия чандиғи ҳосил бўлишида иштирок этади. Бироқ, ҳужайралардан ташқарида коллаген ҳосил бўлишига алоқадор фиброздан фарқ қилиб, глия чандиғи астроцитларнинг ўсимталаридан
иборат бўлади; 5) бош мия ишемиясида янги томирлар сонининг кўплаб ҳосил бўлишига ёрдам беради, бу эса мия тўқималарининг қон билан таъминлани-шини яхшилашга йўналган компенсатор-ҳимоя реакцияси сифатида қаралади.
Астроцитлар фаоллашганида цитоплазмаси кўпайиб, ядроси гипертрофия-ланади, ядроча пайдо бўлади. Жараён сўниб борган сайин астроцитлар цитоплазмасини йўқотади, бунда уларнинг ўсимталари сақланиб қолади. Ана шундай астроцитларни фибрилляр астроцитлар дейилади. Астроцитларни фаоллаштирувчи омилларнинг таъсири давом этаверар экан, у ҳолда, Розенталь толалари, яъни астроцитларнинг ўсимталарида топиладиган чўзинчоқ, қаттиқ эозинофил тузилмалар пайдо бўлади. Розенталь толалари хавфсиз астроцитар ўсмаларда, масалан, пилоид астроцитомада, каверноз ангиома атрофида жойлашган астроцитларда ҳам ҳосил бўлади.