Neft va gaz konlari geologiyasi

Zichlanish darajasiga ko'ra tog'jinsining tasnifi

Zichlanish darajasi	Zichlanish koeffisienti	To'liqg'ovaklik koeffisienti
Zichlanmagan	<0,6	>40
Bo'sh zichlangan	0,6-0,75	25-40
Zichlangan	0,75-0,85	15-25
Kuchli zichlangan	0,85-0,95	5-15
Juda kuchli zichlangan	>95	<5

Zichlanmagan cho'kindi maxsulotlari–soztuproqlarning zichlanish koeffisienti 0,4-0,5%.
Qumtosh va alevrolitlarning yotishi natijasida bir xil zichlanadi (govakligi-0,9-0,95) so'ng keskin sekinlashadi. Gilli jinslar tez zichlashib argilitga aylanadi. Oxaktoshlar xammasidan tez zichlashadi. Masalan Kaspiy bo'Yi botiqligida yura oxaktoshlarining 1800-2000 metrda zichlanish koeffisienti 0,90-0,97, qumtoshlarniki shu chuqurlikda 0,70-0,77 ga etadi.
Suvning siqib chiqarilishi jarayoni butun katagenez bosqichida ro'y beradi. Jinsda suvning boshlanG'ich mikdori juda ko'p bo'ladi. Qumli va alevrolitli jinslarda xajmning 40-50% ni tashkil qilsa, gilda undan xam ko'p.
Bu suvlar turli ko'rinishda ya'ni diagenez yoki sedimentognez boskichidan uzviy yoki migrasiya jarayonida kelgan bo'lishi mumkin. Zichlanish natijasida suv sekin asta toG' jinsidan ajralib chiqadi.
Suvlar toG' jinsidagi qattiq faalar bilan aloka shakliga ko'ra erkin (gravitasion), kappilyar va boG'lik (fizik yoki kimyoviy) turlarga bo'linadi.
Erkin suv toG' jinsida oG'irlik kuchi yoki qatlam bosimi ta'sirida xarakatlanadi. BoG'liq suv esa toG' jinsida xarakatlanmay molekulyar tortishish kuchiga ko'ra mineral zarralar yuzasida ushlanib qoladi. Tajribaxonalarda gigroskopik suv qattiq fazalardan bosimni 3000-5000 kGs/sm gacha oshirish natijasida ajraladi. Kimyoviy boG'liq suv minerallar tarkibiga kiradi (tseolitli, kristallizasiyali, konstitusion). U toG' jinsini 80-400°S gacha qizdirganda ajraladi.
Bunday xolatda mineral xususiyati xattoki kristallik tur o'zgarishi mumkin. Katagenez jarayonida boG'lik suvdan bir necha marotaba ko'p erkin suv ajralib chiqadi. Hisoblashlar shuni kursatadiki postdiagenetik zichlanish jarayonida suvli qumtosh G'ovakligini 4 dan 5% gacha kamaytirganda xar bir 1m³ jinsdan 350 mln.t. gacha suv ajrab chiqadi. Bunday suv yuqori xarorat va bosimda ayrim komponenlarning erishi va yangi minerallarning xosil bo'lishiga olib keladi.