Neft mahsulot

12.2. Neft omborlarining joylashish o‘rinlari va texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari
Mustaqil neft omborlari iste’molchilarga yaqin bo‘lgan magis- tral temir, suv va avtomobil yo‘llari atrofida joylashgan bo‘ladi.
Ularning yer maydonlari rezervuarlar saroyining hajmiga ko‘ra turlicha bo‘ladi (6- jadval).
Òaqsimlovchi neft omborlari mahsulotlarni olib keluvchi tran- sport vositalarining turiga ko‘ra: suv yo‘lli; temiryo‘lli va avto- mobil yo‘llilarga bo‘linadi.
Suv yo‘lli mustaqil neft mahsuloti omborlari ishlab chiqa- rish korxonalari va boshqa obyektlardan suv oqimi bo‘yicha ka- mida 100 metr pastroqda joylashadi. Agar suv oqimining pastki qismida joylashtirish mumkin bo‘lmasa, u holda suv oqimining bosh qismida, korxonalardan quyidagi uzoqlikda joylashadilar: 1- toifali omborlar – 3000 metr; 2- toifali omborlar — 2000 metr; 3-toifali omborlar – 1500 metr.
Òemir va avtomobil yo‘lli omborlar esa yaqin atrofida joy- lashgan barcha obyektlarning yer maydoniga nisbatan pastroq yer maydonida joylashadi.
^{6- jadval
Neft omborlarining yer maydonlari}

Neft ombori hajmlari, m^3	Yer maydoni 10^4m^2	Neft ombori hajmlari, m^3	Yer maydoni 10^4m^2
1500	1 ,5 —2 ,0	20000	15 ,0 — 19 ,0
4000	3 ,0 —4 ,0	25000	20 ,0 —21 ,0
6000	4 ,0 —6 ,0	30000	22 ,0 —24 ,0
10000	8 ,0 — 10 ,0	40000	25 ,0 —27 ,0
15000	10 ,0 — 12 ,0	50000	27 ,0 —29 ,0

Bulardan tashqari ular aholi punktlari tomon esadigan shamol oqimining teskari tomoniga joylashgan bo‘ladi.
Omborlarning texnik-iqtisodiy samaradorligi ularning geografik joylashish o‘rniga, katta-kichikligiga, yillik yuk aylanmasiga va texnologik obyekt qurilmalarining mukammal loyihalanish dara- jasiga bog‘liq.
Ma’lumotlarga ko‘ra, neft omborining yuk aylanmasi va haj- mi qanchalik katta bo‘lsa, metallning solishtirma sarfi hamda bir tonna yuk aylanmasiga to‘g‘ri keladigan kapital xarajatlar sarfi shunchalik kamayib boradi (7- jadval). Katta hajmdagi neft om- borlari tejamli bo‘lish bilan bir qatorda, kam xizmatchini talab etadi. Masalan, yuk aylanmasi 25 ming m³ ga teng bo‘lgan temiryo‘lli neft ombori uchun 23 ta ishchi-xodim kerak bo‘lsa, yuk aylanmasi 500 ming m³ ga teng bo‘lgan neft ombori uchun hammasi bo‘lib 105 ta ishchi-xodim lozim.
Yuqoridagilarga ko‘ra katta hajmdagi neft omborini loyiha- lashtirish va qurish maqsadga muvofiq hisoblanadi.


^{7- jadval
Neft omborlarining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari}