Neft gаz texnologiyasi

Quduqga tuz kislotali ishlov berish

Ohaktoshga ta‘sir etishda

2HCℓ + CaCO₃=Ca Cℓ₂+H₂O+CO₂
  Dolomitga ta‘sir etish
4HCℓ + СаMg(CO₃)₂ = CaCℓ₂ + MgCℓ₂ + 2H₂O + 2CO₂
Kaltsiy xlor va magniy xlor tuzlari suvda yaxshi eriydi, kislota eltuvchi hisoblanadi va reaktsiyaga kirishadi. Uglerod oksidi CО₂ – quduqdan chiqib ketadi yoki 7,6 MPа bosimda shu suvni uzida eriydi.
Hamma vaqt kislota tarkibida chukuvchi zarrachalar bo’ladi. Qachonki ular bir-biriga ta‘sir qilib eritmada erimaydigan neytral kislotalarni qoldiqlarinii hosil qilish mumkin. Bu qoldiqlar qatlam g’ovakliklariga tushib QTZ-da o’tkazuvchanlikni pasaytirib yuboradi.
Bunday aralashmalar soniga quyidagilar kiradi:
1. Temir xlorid (FeCℓ₂) gidroliz natijasida reaktsiyaga kirishib temir gidroksidini (Fe(OH)₃) hosil qiladi, cho’kma ko’rinishida cho’kadi.
2. Sulfat kislotasi H₄So₂ – eritmada (CaCℓ₂) kaltsiy xlor bilan o’zaro ta‘sir etib, (CaSo₄2H₂O) gips hosil qiladi, u aralashmada uncha katta bo’lmagan miqdorda ushlanib turadi. Gipsning asosiy massasi cho’kmaga tushib, tolali massa ko’rinishida ignali kristallarni hosil qiladi.
3. Kislota aralashmasiga kiritilgan karroziyaga qarshi qo’shimchalar (Ingibitor PB-5).
4. Tuzli kislotalarni ishlab chiqarish texnologik jarayonida F - ftor vodorodi va fosfor kislotasi bo’lib, karbonatlar bilan qatlamda erimaydigan (CaF₂) - кальций фторит ва [Cа₃(PO₄)₂] kaltsiy fosfat kislotasi cho’kmasini hosil qiladi.
1. Ingibitor- jihozlarni korroziya qarshi himoya qiladi. Ingibitor yordamida HCℓ-xlor kislotasi tashiladi, qayta haydaladi va saqlanadi. Odatda ingibitorlar ingibitor turiga muvofiq va boshlang’ich kontsentratsiyaga bog’liq holda 1% - gacha qo’shiladi.
Ingibitor sifatida quyidagilardan foydalaniladi:
Formalin (0,6%), korroziya faolligini 7-8 marta pasaytiradi;
Unikal – yopishqoq to’q-jigar suyuqlik (misol unikol PB-5) (0,25-0,5%), korroziyaga qarshi faollikni 30-42 marta oshiradi.
2. Jadallashtirgichlar – Sirt faol moddalar neft va neytral kislota tutash chegarasida sirt tortishish kuchlarini 3-5 marta kamaytirib, quduq tubidagi reaktsiyadan hosil bo’lgan mahsulotlarni va kislotalardan g’ovakliklardan tozalaydi.
3. Barqarorlashtirgichlar – HCℓ-бilan aralashmadagi temir bilan reaktsiyasini, aralashma va muvozanat holatida turishini ta‘minlaydi.