Nazaruy materiallar semestr o’quv materiallari Ma’ruza mavzu 1

Suyuq ekstrakt, tindirma va efir moyi saqlovchi preparatlar bilan miksturalar tayyorlash
Rp.: Sol Natrii bromidi ex 6,0:200 ml
Tincturae Convallariae
Tincturae Valerianae aa 8 ml
M. D. S. Ichish uchun.

Natriy brom eritmasiga tindirmalar qo’shilganda tinik eritma xiralashib, och-jigar rang tusli mikstura hosil bo’ladi. Buni quyidagicha tushuntirish mumkin. Tindirmalar 70% li etanolda tayyorlanadi. Demak, ularning tarkibiga kiruvchi moddalar shu erituvchida erigan holda bo’ladi. Mikstura tayyorlanganda erituvchining konsentratsiyasi keskin pasayadi. Natijada erigan moddalarning eruvchanligi kamayadi va ular mayda gidrofob zarrachalar holida miksturada tarqaladi, bu esa miksturaning xiralashishiga olib keladi.

Rp.: Codeini phosphatis 0,15
Natrii benzoatis 3,0
Liq. Ammonii anisati 2 ml
Sirupi Althaeae 30 ml
Aq. purif. 180 ml
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal
Miksturaning umumiy hajmi 212 ml. Belgilangan idishga 135 ml tozalangan suv, 15 ml kodein fosfat eritmasi (1:100), 30 ml natriy benzoat (1:10) eritmasi solib aralashtiriladi (kodein fosfat dozasi tekshirilib olinadi). Stakanga 30 ml gulxayri sharbati; 2 ml novshadil arpabodiyon tomchisi solib aralashtiriladi va belgilangan idishga solinadi. Tegishli yorliq epishtiriladi.
Kimyoviy disperslash usuli
Mayin suspenziyalar kimyoviy reaksiya bilan olinib bularni asosida almashinish, parchalanish reaksiyasi yotadi. Maqsad yaxshi suspenziya tayyorlash bo’lsa, unda olinadigan moddalar juda mayda, disperslangan holatda bo’lishi kerak.
quyida keltirilgan namuna ham kimyoviy dispergirlash asosida tayyorlanib, xukna kilish uchun qo’llaniladi.
Rp.: Zinci sulfatis

Plumbi acetatis 0,25

Aquae purificatae 180,0
M.D.S. Xukna uchun
Ishlatishdan oldin chayqatilsin.

Almashib birikish reaksiyasi natijasida:
ZnSO₄+Pb(CH₃COO)₂ =↓PbSO₄+Zn(CH₃COO)₂

Rux sulfat eritmada, ko’rgoshin sulfat cho’kmaga tushadi. Hosil bo’ladigan kristallarning oldini olish va ko’rgoshin sulfatni dispers darajasini oshirish uchun ikkala moddani suv bilan hovonchada eziladi. Bunda o’tkir kirrali kristallar maydalanadi va siydik yo’llaridagi shillik qavatni tirnamaydi.

Rp.: Sol. Calcii shloridi 5% - 200 ml
Natrii hydrocarbonatis 4,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 2 mahal
Pasport: Kalsiy xlorid eritmasi (1:2)-20 ml
10*2=20 ml
Natriy karbonat eritmasi (1:20) -80 ml
4*20=80 ml
Tozalangan suv-100ml
200-(20q80) =100
V_umumiy =200 ml
SHisha idishga 100 ml tozalangan suv, 20 ml kalsiy xlorid eritmasi (1:2) va 80 ml natriy gidrokarbonat eritmasi (1:20) solinadi. Bunda reaksiya natijasida kalsiy karbonatli suspenziya hosil bo’ladi.