Nazaruy materiallar semestr o’quv materiallari Ma’ruza mavzu 1

Loyqalash yo’li bilan suspenziyalarni tayyorlash
Amaliyotda uchraydigan dori moddalari katta-kichikligi bilan kolloid zarrachalarga yakin. Ularning ko’pchiligi gidrofil (suv bilan namlanadigan)dir. Bunday moddalardan mikstura — suspenziyalar "qiynash" usuli bilan tayyorlanadi.
Rp.: Magnii oxydi 20,0

Aguae purificatae 200 ml

M. D. S. 1 osh qoshiqdan har 10 min.
Ichishdan oldin chayqatilsin.
(kislotalar bilan zaxarlanganda).

Magniy oksid zarrachasining diametri 0,2—0,8 mkm, undan tashkari ular gidrofil modda. Suv bilan yaxshi ezilgandan keyin agregativ turg’un mikstura olinadi, faqat 2—3 soatdan keyin sezilarli sedimentatsiyalanishini ko’ramiz. Miksturani ichishdan oldin chayqatilsa, dispersligi oldingi holiga oson qaytariladi. Miksturalarni muxokama kilayotgan turlari agregat turg’unligi liofobli zolni dzeta-potensialiga o’xshash ustki gidrotatsiyalangan, osilgan faza va sirt potensialining hosil bo’lishiga sabab bo’ladi.

Dispersion usul bilan suspenziyalarni tayyorlash. CHayqatiladigan miksturalar
Ko’pol dispersli moddalarning suspenziya holatigacha maydalanishi quyidagicha amalga oshiriladi:
1. Mexaniq dispergirlash. 2. Elektr yordamida dispergirlash — Volt yoyida metalni arralash bilan. 3. Ultratovush yordami bilan dispergirlash. 4. Kimyoviy yo’l — peptizatsiya bilan dispergirlash.
Dorixonalarda suspenziyalar mexaniq dispergirlash usuli bilan tayyorlanadi. qolgan usul zavodlarda qo’llanadi. Mikstura osilmalarda dispers darajasini oshirishda — eng oddiy usul, mexaniq dispergirlash usuli bo’lib, hovonchada suyuq xo’llanuvchi muxitda moddalarni maydalashdir. Kukunlarni quruq hovonchada ezilganda 50±5 mkm dan kam bo’lgan zarrachalar olish mumkin emas. Dispergirlash davrida suyuqlik qo’shilganda zarrachalarni katta-kichikligini 5—0,1 mkm gacha etkazish mumkin. Bu quyidagicha tushuntiriladi: maydalanadigan moddalar qattiqligini kamaytirish va undan keyin suyuqliklarni bo’laklarga bo’lish xossasiga asoslanib, suyuqlik moddalarni mayda teshiklarga kirib olib, ularni kengaytiradi va yana ham maydalanishiga olib keladi.
SHunday qilib, moddalar parchalanishini osonlashtiradi va yaxshi natijalar beradigan kuchdir. B. V. Deryagin aniqlashicha 1 g qattiq moddaga 0,4—0,6 ml suyuqlik (40—60%) qo’shilganda suyuq muxitda yuqori darajada dispergirlash vujudga keladi. Dispersion usul bilan mikstura-suspenziyalar juda ko’p tayyorlanadi — ularni chayqatiladigan miksturalar (Muxturae agitandae) deb ataladi. Bunday miksturalarning barchasiga "Ichishdan oldin chayqatilsin", degan yorliq yopishtiriladi.