Nazariy savol. Ma'muriy huquqning predmeti, sub'ekti va manbalari

Yu.N.Starilovning fikricha, ma’muriy huquq subyektlari doirasini aniqlash muhim masalalardan biri hisoblanadi. Chunki aynan ular ma’muriy-huquqiy munosabatlaming ishtirokchilari sifatida namoyon bo‘lib, davlat boshqaruvi vazifalari va funksiyalarini amalga oshiradilar; davlat boshqaruvi sohasida tartibga solish, tashkil etish, muvofiqlashtirish, farmoyish berish, kontrol-nazorat vakolatlarini amalga oshiradilar; yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan sodir etiladigan huquqbuzarliklami ko‘rib chiqadilar va h.k.lar. ⁴
Ma’muriy huquq subyektlari sifatida ma’muriy qonunchilik normalari bilan o‘rnatilgan asoslarda, davlat boshqaruvini amalga oshirishda ishtirok etuvchi jismoniy va yuridik shaxslar (tashkilotlar) namoyon bo'ladi. Ma’muriy huquq subyektlari — ommaviy boshqaruv faoliyati tomonlarining biri bo'lib, qonunchilik bilan ma’lum bir huquqlarga, majburiyatlarga, vakolatlarga, javobgarlikka, ma’muriy-huquqiy munosabatlarga kirishish qobiliyatiga ega bo'lgan boshqaruv munosabatlarining ishtirokchilaridir. Ma’muriy huquq subyektlari tomonidan ularga berilgan huquqlar va majburiyatlami bajarish aniq bir huquqiy munosabat doirasida amalga oshiriladi.
B.N.Gabrichidzening ko'rsatib o'tishicha, ma’muriy huquqning subyektlari bo'lib: a) davlat hokimiyati organlari; b) jamoat birlashmalari, d) korxona va tashkilotlarning ma ’muriyat, e) fuqarolar hisoblanadi. Ma’muriy huquq subyektlari o'zining tabiati, huquqiy maqomi va boshqa belgilariga ko'ra bir-biridan farqlanadi⁵.
Ma’muriy-huquqiy normalar ko'p sonli huquqiy hujjatlarda (manbalarda) mustahkamlangan. Bu qonunchilikning asosini — O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi tashkil etadi. Ma’muriy huquqning asosiy manbalaridan yana biri bu 1994-yil 22-sentyabrda qabul qilingan va 1995-yil 1-apreldan kuchga kiritilgan O'zbekiston Respublikasining Ma’muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeksidir. Ushbu kodeksga binoan ma’muriy javobgarlik to'g'risidagi qonun hujjatlari inson va jamiyat farovonligi yo'lida fuqarolaming huquq va erkinliklarini, mulkni, davlat va jamoat tartibini, tabiiy muhitni muhofaza qilishni, ijtimoiy adolat va qonuniylikni ta’minlashni, ma’muriy huquqbuzarliklar to'g'risidagi ishlaming o'z vaqtida va obyektiv ko'rib chiqilishini, shuningdek, bunday. huquqbuzarliklarning oldini olishni, fuqarolarni O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlariga rioya etish ruhida tarbiyalashni o‘z oldiga vazifa qilib qo'yadi. Bu vazifalarni amalga oshirish uchun Ma’muriy javobgarlik to'g'risidagi kodeks: qanday harakat yoki harakatsizlik ma’muriy huquqbuzarlik hisoblanishini, ma’muriy huquqbuzarlikni sodir etgan shaxsga nisbatan qaysi organ (mansabdor shaxs) tomonidan qay tartibda qanaqa ma’muriy jazo qo'llanilishi va ijro etilishini belgilaydi.