Nazariy fizika kursi



Download 9,24 Mb.
Pdf ko'rish
bet111/280
Sana02.01.2022
Hajmi9,24 Mb.
#311944
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   280
Bog'liq
Abdumalikov A.Elektrodinamika

(
8
.
1
)
(
8
.
2
)
(8.3)
o lirili.
155


qfular 
(I  <
  0)  zaryadlar tinch turibdi va /,  =  0 momentdan  boshlab  zar­
yadlar  ixtiyoriy  qonuniyat  bilan  harakat  qila  boshlaydi  deb  faraz  qi- 
buniz.  Bunda  elektromagnit  maydonda  boshlang'ich  holatga  nisbatan 
g'alayonga keladi deb qarash mum kin.  Shu sababli  (8.1) va (8.2)  tengla­
malarni  aynan  shu  g'alayon  uchun  yozilgan  deb  qaraymiz.  B u  holda 
maydonning  o'zgarishi  uchun  javobgar  bo'lgan  zaryad  va  tok  zichligi 
t
  >   0  da  m a ’lum   deb  qaraladi. 
t
 <   0  da  esa  p(r, 0)  =  0, 
j ( r ,
 0)  =  0 
deb  olish  kerak. 
Masalani  bunday  qo'yilishida  boshlang'ich  vaqtda 
E(r.
 0)  =   0  va 
H (r,
 0)  =   0  bo'ladi. 
M aydon  kuchlanganliklari  va 
potensiallar orasidagi bog'lanish  (3.19)-(3.20)  tenglamalariga asosan bu 
shartlar potensiallar  uchun  quyidagi  ko'rinishda  yoziladi:
A (r ,0 )   =   0,
8 A (r,
 0)
=   0, 
(8.4)
y>(r,0)  =   0.
Chegaraviy  shartlar: 
t >
  0  da  kuzatish  nuqtasi  cheksiz  uzoqlashganda 
potensiallar  1/r  dan  tezroq  nolga intilishi  talab  qilinadi.
Yuqorida  qo'yilgan  masalani  aniq  m atem atik  metodlar  yordam ida 
yechish m um kin.  A m m o bu  masalaning yechimini  anclia qulay bo'lgan 
fizik usul yordamida topamiz.  Bu  usulning asosida chiziqli tenglamalar 
uchun  o'rinli  bo'lgan superpozitsiya  prinspi  yotadi.
Zaryadlar egallagan sohani cheksiz kichik hajm  elementlariga boia- 
miz.  Shu  cheksiz  kichik  h a jm   elementlaridan  biridagi  zaryadlar  hosil 
qilayotgan maydonni aniqlaymiz.  Ko'rilayotgan zaryadlar sistemasining 
maydoni barcha cheksiz kichik h a jm  elementlaridagi zaryadlar maydon- 
larining superpozitsiyasiga  (yig'indisiga)  teng.
Cheksiz  kichik  h a jm   elementlaridan  birini  tanlab  olamiz.  Undagi 
zaryad 
de =  p d V
  bo'lsin.  Faqat  shu  zaryad  m avjud  deb,  uning  may­
donini 
dV'
  hajm dan  tashqarida  aniqlaymiz. 
dV'
  hajm dan  tashqarida 
zaryadlar yo'q,  demak,  tok ham  bo'lm aydi.  B u hoi uchun  (8.1)  va  (8.2) 
tenglamalar  bir jinsli  tenglamalarga  o'tadi.
Avval skalyar  potensial  uchun  tenglamaning yechimini  aniqlaymiz:

д2диэ
Л ^ - 3 - ^   = 0- 
(8-5)
С
156


Cheksiz kichik h a jm  elementidagi zaryadning hajm dan tashqaridu hosil 
qilayotgan  maydoni  sferik  simmetriyaga  ega  b o ia d i.  ya’ni  u  facial 
/ h i  
yaddan kuzatish nucitasigacha b o ig a n  masofa 
R
 =   |r — 
r'\
 ga va vaqtga 
b o g iiq  b o ia d i. 
Bu  holda  Laplas  operatorini  sferik  koordinatalarda 
yozilishidan  (A .117  qarang)  foydalanib  (8.5)  ni  quyidagi  ko:rinishda 
yozib  olamiz:
J _
_д_  I
r
2d6y\
  _   1 
d 26
  Q
R 2 DR
  V“  
OR J
 
c2 
dt2 
^
Bu  yerda  Laplas  operatoning 
в  va  ip
  b o ‘yicha  hosilali  qism larining 
5^p 
ga  ta ’siri  nolga teng b o iish i  inobatga olindi.
Yangi  funksiya kiritamiz:
S
 
(8.7)
Bu  funksiyaga  nisbatan  (8.6)  tenglama,  bizga  m a ’luin  b o ig a n   to iq in  
tenglamasiga o'tadi,  ya’ni:
OR2 
c2  d t


)
Bu  tenglam aning  yechimini  um um iy  holda  quyidagi  ko‘rinishda yozish 
mumkin:
x № < )   =  X i 
( t ~
 
+ X2  ^  
^
  • 
(8.9)
Avval  (8.5)  tenglam aning  (8.9)  dagi  birinchi  had  bilan  b o g iiq   b o ig a n  
xususiy  yechimini  k o iib   chiqamiz,  ya’ni:

Download 9,24 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   280




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish