Nazariy fizika kursi

(1.30)
d L ( v 2 ) 
3 L ( u 2 ) 3 t r
, Э Ц и 2 )
----------- ----- ----- -— = 2 ----- — v,
3v 
3v 
3v 
3 ir
(1.31)
Bu esa
v = const
(1.32)
2 — Nazariy mexanika
17

---

bu tenglam alarning ko'rinishi h a m m a inersial sistem alarda bir xil bo'lishi 
kerak. Bir siste m ad an ikkinchi sistem aga o ‘tish m a ’lum bir alm ash - 
tirishlarni talab qiladi. U la r n i topaylik.
Bizga ikkita sistem a berilgan b o ‘lsin, ulardagi k o o rd in a tla r n i r va 
f
deb belgilaylik, sh trix lan g an sistem a birin ch i siste m aga nisbatan У 
tezlik bilan h a ra k a t qilayotgan bo'lsin. Bu ikki sistem adagi k o o rd in a tla r
r' = r + V t
(1.33)
k o 'r i n i s h d a b o g 'l a n g a n b o 'l a d i . V aqt klassik t n e x a n i k a d a a b s o lu t 
xarakterga ega:
t'= t.
(1.34)
B u — p o s t u l a t , 1 klassik m e x a n i k a n in g m a t e m a t i k a p p a ra ti shu 
p o s tu latg a asoslangan.
Y u q o r i d a g i f o r m u l a l a r ? (1 .3 3 ) va (1 .3 4 ) 
G a lile y a lm a s h tir is h la r i
d e y ila d i. I n e rs ia l s a n o q s i s t e m a l a r n i n g t e n g h u q u q l i g i m e x a n i k a
q o n u n l a r i n i n g m a n a sh u a lm a s h tiris h la rg a n is b a t a n
k o v a ria n t
b o 'lishi 
kerakligini bild irad i. K o v a ria n t d egani k o 'r in is h i o 'z g a r m a y d i degani 
y a ’ni, t e n g l a m a ( r ,t ) o 'z g a r u v c h i l a r d a q a n d a y k o 'r i n i s h g a ega b o 'ls a , 
( r V ) o 'z g a r u v c h i l a r d a h a m h u d d i s h u n d a y k o 'r i n i s h g a ega b o 'lis h i 
kerak. D e m a k , G a li l e y p r i n s i p i h a r a k a t q o n u n l a r i g a k u c h l i talab
q o 'y a r e k a n .