Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti kimyo va ekologiya kafedrasi



Download 1,07 Mb.
Pdf ko'rish
bet63/117
Sana18.07.2021
Hajmi1,07 Mb.
#122742
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   117
Bog'liq
kimyo oqitish nazariyasi va metodikasi fanidan maruzalar matni

17 - ma’ruza 
Mavzu: Kimyo ta’limining tashkiliy shakli bo’lgan –d a r s,  va   uning 
xususiyatlari.   
 
Ma’ruza rejasi: 
1.  Dars ta`lim - tarbiya ishini tashkil etishning asosiy shakli. 
2.  Darsning umumpedagogik didaktik va metodik maqsadi. 
3.  Kimyo darslarini rejalashtirish. 
4.  Dars tizimi jarayoni.  
5.  Kimyo darslari klassifikasiyasi. 
 


 
47 
 
O’rganiladigan  asosiy  tushunchalar:  Dars  ta`lim  -  tarbiya  ishini  tashkil 
etishning asosiy shakli, darsning umumpedagogik didaktik va metodik maqsadi, 
kimyo  darslarini  rejalashtirish,  yillik    va    yarim  yillik  rejalashtirish,  tematik 
rejalashtirish, har bir dars rejasi, dars tizimi jarayoni, darslari klassifikasiyasi
 
 
D
ars  -  maktabda  ta`lim  –  tarbiya,  yani  o’quv  ishining  tashkil  etishning 
asosiy  shakli  bo`lib  hisoblanadi.  Dars  bu  -  didaktik  vazifalar:  ta`lim  beruvchi, 
tarbiyalovchi,  o`quvchilarni  rivojlantiruvchi  tizim  qo`llaniladigan,  o`qituvchi 
tomonidan  ma`lum    jarayonda    ta`lim  mazmuni,  ta`minoti  shakl  va  metodlarini 
tadbiq etgan asosiy tashkiliy shakldir. 
  
Aniq qo’yilgan maqsad o’qituvchining shu maqsadga erishish uchun zarur 
faktik materialni tanlab olishiga imkon beradi. Qo’yilgan maqsadga qarab, darsda 
o’qitiladigan konkret material har xil bo’lishi mumkin. 
Dars 3 qismga bo’linadi: 
1.  Kirish 
2.  Asosiy qism 
3.  Xulosa 
Darsning  kirish qismida- o’quvchilar bilan tanishish, o’quvchilar e’tiborini 
ishning  o’ziga  jalb  etish,  umuman  sinfni  o’quv    ishiga  tayyorgarligini    ko’rib  
chiqish  kerak. 
 
Darsning  asosiy  qismida  -  so’rash    va  baholash  kiradi.  Yangi  materialni  
bayon  etish.  Materialni      umumlashtirish    va    puxtalash,  uyga  topshiriq    berish. 
To’g’ri    tashkil    etilgan  uy    topshiriqlari  –  o’quvchilarda    mustaqil    ishlash  
malakalari  hosil  qilishning  eng muhim  vositalaridan biridir    
Tipik dars  quyidagi  sxema  asosida tuzilgan. 
1.  Sinfni  o’quv  ishiga  tayyorlash. 
2.  So’rash. 
3.  Yangi  materialni  bayon    etish. 
4.  Materialni  umumlashtirish  va  puxtalash. 
5.  Uyga  topshiriq  berish. 
 
Darslar  xilma-xil  bo’lish  mumkin: 
Har xil  dars – o’quvchilarda  bilimga havas  hosil  qilishning va bu  havasni  
rivojlantirishning    eng muhim  shartlaridan biridir. 
 
Ta’lim-tarbiya    jarayoni  juda    xilma-xildir:  ko’zlangan    maqsadga    va 
materialning    mazmuniga    qarab,    ta’lim-tarbiya    jarayoni  bir  qolipga    solingan  
tashkiliy    formalarni      emas,  balki    jonli,      xilma-xil    tashkiliy    formalarni  talab 
etadi. Darslar- yangi  materiallarni  o’rganish, amaliy mashg’ulotlar darsi,  mashq  
va  masalalar darsi,   nazorat  darslari  va boshqalar. 
 
Darsga  shu sababli katta talab qo`yiladi. Asosiy talab ta`limiy, tarbiyaviy, 
rivojlantiruvchi  funksiyalarni  bajarish  bo`lib  hisoblanadi.  Har  bir  darsning 
funksiyasi  uning  didaktik  maqsadlaridan  kelib  chiqadi.  Har  bir  darsning    dars 
tizimidagi  o`rnini  aniqlash  lozim.  Shu  dars  mavzusi  tizimida  qanday  o`rin 
egallashini aniqlab olish muhimdir.  
 
Kimyo  ta`limi  dasturi  tahlil  qilinganda  avvalo  uning    ta`limiy  funksiyasi 
hisobga  olinadi.  Shu  jarayonda  eng  muhum  tayanch  bilimlar-  kimyoviy 


 
48 
 
tushunchalar,  nazariyalar,  qonunlar,  faktlar,  hisobga  olinadi.  Ana  shu  tayanch 
bilimlar o`qitish jarayonining mazmuni, bir - biriga bog`liqligini, ketma - ketligini 
ochib  beradi.  Bu  jarayonda  o`qituvchi  o`zi  va  darslikdagi  tayanch    bilimlar 
mazmunini  naqadar  o`quvchilar  ongiga  yetkaza  bilishi  asosiy  ish  yoki    faoliyat 
darajasining  mezoni  bo’lib  hisoblanadi.  Darsda      tarbiyaviy  funksiyani  amalga 
oshirish  shu  mavzu  mazmuni  asosida  o`quvchilarda  ilmiy  -  materialistik 
dunyoqarashni shakllantirish bilan belgilanadi.   
 
Darsdagi  rivojlantiruvchi  funksiya-  o`quvchini  dars  mazmuni  asosidagi 
imkoniyatlar  chegarasida  logik  fikrlash,  fanga  qiziqtirish,  mustaqil  faoliyatni 
ta`minlash kabilar bilan belgilanadi. Har bir dars tizimi rejasini tuzganda ulardagi 
mavzularning  mazmuni  asosida  darsning  maqsadi,  uning  boshqa  fanlar  bilan 
bog`liqligi  kabilar hisobga olinadi. 
  Darsga tayyorlanish- og’ir ish bu o’qituvchini  o’ziga  xos  ijodiy laboratoriyasi, 
lekin yaratish uchun uslubiyot sohasida  yaxshi nazariy bilimga ega bo’lishi, shu 
bilan birga darsga tayyorlanish va rivojlantirishni bilishi kerak. 
Rejalashtirish tizimi o’z ichiga quyidagilarni  oladi: 
1. 
Yillik  va  yarim yillik rejalashtirish. 
2. 
 Tematik rejalashtirish.  
3. 
 Har bir dars rejasi. 
Bunday  taqsimlanishga  muvofiq darsga tayyorlanishni 3 bosqichga bo’lish 
mumkin:  ya’ni  o’quv  yiliga  tayyorlanish,  o’quv  temasi  bo’yicha  fanlar  tizimiga 
tayyorlanish, navbatdagi darsga tayyorlanish. 
Birinchi bosqichda aniq sinf o’quvchilarini nima uchun, nimaga va qanday 
o’qitish kerak degan savollar yechiladi. Bunday o’quvchilar o’tgan yili nimani va 
qanday o’qiganligini ya’ni  kelajagini ko’ra bilishi zarur.  
"Kimyo" fani  bo’yicha darslarni rejalashtirish uchun dastlabki hujjatlar bu : 
-   O’quv jarayonida kimyo darsnining o’rni. 
 Uning mazmunini aniqlovchi,  kursning rasmiy dasturi  
-    Tematik  reja,  odatda  xalq  ta’limi  vazirligini  instruktiv  hujjati  yoki  o’qituvchi 
uchun metodik qo’llanmalari.  
O’quv  yili  boshlanguncha  o’qituvchi  dasturni  o’rganib  chiqadi,  maktab 
darsligi mazmunini tahlil qiladi, o’qituvchi va o’quvchi uchun alohida adabiyotlar 
ro’yxatini tuzadi. 
O’quv  yili  boshlanguncha  kimyo  xonasining  jixozlari,  ularning  ishlashi  , 
pedagogik dasturiy ta’minot (PDT) mavjudligi tekshiriladi. 
O’quv  rejasi  va  dasturiga  muvofiq  darslar  bo’yicha  o’quv  materialini 
taxminiy  bo’lishini  o’z  ichiga  olgan  yoki  yarim  yillik  rejalashtirish  amalga 
oshiriladi. 
O’qituvchi  darsga  tayyorlanishinig  asosiysi  tematik  rejalashtirishdir.  Tematik 
rejalashtirish  har  bir  aniq  darsni  berilgan  mavzu  bo’yicha  darslarning  umumiy 
zanjirida muhim bug’inday ko’rib chiqishga imkon beradi. Bu shubhasiz, har bir 
darsni ahamiyatini oshiradi, o’qish sifatini butunlay yaxshilaydi. kimyo darslarini    
kimyo  xonasida  o’tkazishga  tayyorlanish  va  rejalashtirishning  ajratib  turuvchi 
xusisiyatlari,  dars  negizida  qo’shilishi  kerak  bo’lgan  pedagogik  vositalarnig 
bo’laklarining barcha, aspektlarni yaxshilab ko’rib chiqish zarur. 


 
49 
 
Shu  bilan  birga  pedagogik  dasturiy  ta’minotdan  foydalanmoqchi  bo’lgan 
darsga  tayyorlashda,  o’quvchining  ratsionalizasiyalash  uchun  u  barcha  vositalar 
kimyo  xonasida  o’quv-  metodik  kompleks  formada,  uning  ichida  pedagogik 
vositalar,  o’quv  jarayonida  undan  foydalanuvchi  bo’yicha  metodik  tavsiya, 
pedagogik  dasturiy  ta’minotdan  foydalanish  bilan  dars  o’qitishning  metodikasi   
tasvirlanishi kerak. 
 Ular orasida: 
-  reja  maqsadga  muvofiq  usha  yoki  boshqa  pedagogik  dasturiy  ta’minotni 
ishlatish. 
- tayin vaqtdla pedagogik dasturiy ta’minotdan foydalanishda talab qilinadigan 
bilim. 
- o’quvchilarning   kimyoviy asboblar bilan ishlashda gigiyenik chegarasi. 
- pedagogik dasturiy ta’minot  talab qiladigan tayyorlik va qobiliyat. 
Kimyo  darsiga  tayyorlanish  o’qituvchini  boshqa  darslarga  tayyorlanish 
rejasidan farq qilmaydi, lekin bir qancha hal qiluvchi omillar borki, ularsiz  kimyo 
darsiga tayyorlanish samarasiz va  maqsadga muvofiq emas.  
Kalendar  tematik    ish    reja    kimyo  dasturi  asosida  tuziladi.    Hozirgi  
sharoitda  umumta`lim  maktabi  uchun  Davlat  ta`lim  standartlari  ishlab  chiqilib 
aprabasiyadan  o`tkazildi.  Bu  holat  “Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi”  talablarini 
ruyobga chiqarishning yorqin  misoli edi. 
 

Download 1,07 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   117




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish