Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti «davlat va huquq nazariyasi»

2. DAVLAT TUZILISH SHAKLI
Davlatning amal qilish tarixi shu narsani kursatadiki, turli xil davlatlar bir-biridan o’zlarining 
ichki tuzilishi jixatidan farq qilgan, jumladan: xududiy bo’linish uslublariga ko’ra (ma'muriy-
xududiy bo’linmalar, siyosiy avtonom bo’linishlar, davlatning tashiliyligi va b.), va davlat 
xokimiyatining markazlashuvi darajasi bo’yicha (markazlashgan, demokratik sentralizm printsipiga 
asosan tashkil etilgan va b.).
Davlat tuzilishi – bu davlat xokimiyatining ma'muriy – xududiy tuzilishi bo’lib, davlatni 
o’zining tashkil etuvchilariga bo’lgan munosabatining harakteri tushiniladi
. Davlat tuzilish 
shakli- bu har bir davlatning siyosiy va ma'muriy-hududiy tuzilishi, davlat oliy organlari bilan 
mahalliy organlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlardir. 
Davlat tuzilishi shakli bo’yicha oddiy , murakkab va konfederativ bo’ladi. 
Unitar davlat – bu markazlashgan bir butun davlat bo’lib, uning ma'muriy – xududiy bo’linmalari 
davlat tuzilmasi statusiga hamda suveren huquqlarga ega emas. 

---

29 
Unitar davlatlarda yagona davlat oliy organi, yagona konstitutsiya, yagona fuqarolik bo’lib, 
o’z navbatida bular butun mamlakat miqyosida markazlashgan davlat xokimiyatining ta'siri 
yuqori darajada bo’lishi uchun tashkiliy – huquqiy asos yaratadi. Ma'muriy – xududiy 
bo’linmalarning organlari yoki to’la ravishda markaz qaramog’ida bo’ladi yoki ikki tomonlama 
qaramog’da, ya'ni markaz yoki maxalliy vakolatli organlarning ta'siri ostida bo’ladilar. Shu 
paytgacha amalda bo’lgan va xozirgi ko’pgina davlatlar unitar shakldadir.Bu tushunarli hol, 
chunki unitar davlatlar birligi yaxshi ta'minlanadi va boshqariladi. Unitar davlatlarning aholisi 
bir xil millatli va ko’p xil millatli bo’lishi mumkin.Masalan, Frantsiya,Shvetsiya,Norvegiya va