Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

Kartalarni tahrir qilish 
Biz yuqorida aytib o`tganimizdek, kartani tahrir qilish deganda karta tuzish 
uchun tahririy hujjatlarni ishlab chiqish va kartani yaratish bosqichlarida ilmiy va 
texnikaviy rahbarlik qilish jarayoni tushuniladi. 
Kartani tahrir qilishga quyidagi tahririy ishlar kiradi: 
-tahririy tayyorgarlik ishlar; 
-tahririy  rahbarlik,  karta  tuzish,  yangilash  hamda  nashrga  tayyorlash  va 
nashr qilish jarayoni ishini sifatli olib borishni nazorat qilish; 
-tahririy  nazorat,  tekshirishni  yo`lga  qo`yish,  tuzish,  nashr  qilish,  chiziqlar 
va rangli nusxalarni tekshirib qabul qilish; 
-nashr qilingan kartaning dastlabki nusxasini tahlil qilish. 
Tahririy-tayyorgarlik ishlari quyidagilarni o`z ichiga oladi: 
-ishni  o`rganib  chiqish,  kartaning  maqsadini  tushunib,  uni  talab  darajasiga 
yetkazish; 
-kartografik manbalarni yig`ish, tahlil qilish, aniqlash; 
-kartaga  tushiriladigan  hududni  va  unga  tushiriladigan  ob’ektlarni,  voqea 
va hodisalarni o`rganish; 
-tahririy reja yoki tahririy ko`rsatmani ishlab chiqish; 
-ishni  bajarish  uchun  mutaxassislar  (kartafabrika  xodimlaridan)  tanlash 
ularni tayyorlash. 
Tahririy  ishlar  karta  tuzish  jarayonida  ham  olib  boriladi,  uning  sifati  va 
aniqligini  nazorat  qiladi.  Ish  jarayonida  vujudga  kelgan  ba’zi  o`zgarishlarni 
hisobga  olish  va  umumiy  rahbarlik  qilish  hamda  kamchiliklarni  tezlik  bilan 
bartaraf qilish ham tahririy ishlarga kiradi. 

---

Karta tuzish jarayonini tahrir qilishda quyidagi ishlar bajariladi: 
-kartaning matematik asosini tekshirish; 
-kartografik manbalarning to`liq va to`g`riligini aniqlash; 
-voqea 
va 
hodisalarning 
kartada 
instruksiya 
asosida 
to`g`ri 
tasvirlanayotganini tekshirish; 
-davlat chegaralarining to`g`ri tushurilishini ta’minlash; 
-shartli belgilarning to`g`ri va o`z joyiga qo`yilishini tekshirish; 
-kartada  geografik  ob’ektlarning  to`g`ri  va  o`z  joyida  yozilishini  nazorat 
qilish; 
-shu tipdagi kartaga yaqin bo`lgan mazmundagi kartalarni solishtirib, ularni 
muvofiqlashtirish. 
Bu jarayonda tahririy rejada ko`rsatilgan hamma talablarni bajarilishi shart. 
Hamma bajarilgan ishlar karta formulyariga tushirilib boriladi. 
Ish  jarayonida  karta  tuzishda  ishlatiladigan  asboblar,  yangi  texnikaviy 
anjomlardan  foydalanish  masalasiga  ham  e’tibor  beriladi.  Masalan,  karta 
chizishda  plastikni  teshib  chizuvchi  apparatdan  foydalanishni  ham  tekshirib 
nazorat qilinadi. 
Tahririy  ishlar  kartaning  rangli  nusxalari  tekshirilib,  so`nggi  tasdiqdan 
o`tkazilib dastlabki nusxasini nashr qilguncha davom etadi.