Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o



Download 8,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet186/199
Sana01.01.2022
Hajmi8,48 Mb.
#299601
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   199
Bog'liq
topografiya va kartografiya asoslari

Karta va atlaslarni loyihalash 
Geografiya  o`qituvchisi  yoki  kartadan  foydalanadigan  har  bir  kishi  o`zi 
foydalanayotgan karta  yoki atlasning qanday va qay tartibda yaratilganligini, uni 
qanday ishlatishni yaxshi bilib olishi shart. Shuning uchun karta yoki atlaslarning 
qanday  va  qay  tartibda  tayyorlash  jarayoni  bilan  tanishtirish  maqsadga 
muvofiqdir. 
Umuman,  kartalar  va  atlaslar  yaratish  juda  mashaqqatli  ish  bo`lib,  ko`p 
texnologik jarayonlarni o`z ichiga oladi. 
Kartalar asosan 2 xil usulda: 
1.
 
Bevosita  dalada  s’yomka  qilish  yo`li  bilan  (fototopografik  usulda)  va 
maxsus  s’yomka  qilish  masalan,  geologik  s’yomka,  tuproq  s’yomkasi 
(kadastrlash  s’yomkasi),  geobotanik,  geofizik  s’yomka  va  boshqa  yo`llar  bilan 
ishlanadi. 
2.
 
Kameral  sharoitda,  ya’ni  kabinetda,  yig`ilgan  har  xil  manba  va 
ma’lumotlar (astronomik, topografik, s’yomka manbalari, kartografik, geografik, 
iqtisodiy-statistik,  aerokosmik  suratlar  va  boshqa  manbalar)  asosida  maxsus 
mutaxassis  kartograflar  tomonidan  tuziladi.  Hozirgi  kartografiya  darsliklarida  va 
qo`llanmalarda  topografik  va  geografik  kartalarni  dala  va  kameral  sharoitda 
yaratish to`g`risida ma’lumot berilgan.  
Lekin dala sharoitida ham topografik kartalar asosida tuzilgan yirik va o`rta 
masshtabli  mavzuli  kartalar  ham  bo`ladi,  ular  geologik,  geobotanik,  tuproq, 


landshaft  kartalaridir.  Bundan  kartalar  yaratish  yo`llarini  maxsus  fanlar,  ya’ni 
tuproqshunoslik  kartografiyasi,  geologik  kartografiya  va  geobotanik  kartografiya 
fanlari o`rgatadi. 
Kartografiyada  bir-biriga  o`xshash  va  bir-birlariga  yaqin  bo`lgan,  lekin 
o`zaro farq qiladigan 3 ta kartografik termin mavjud. Ular quyidagilar:
 
kartalarni
 
loyihalash, tahrir qilish va tuzish.
 
Kartalarni  loyihalash  yangi  kartani  yaratish  va  mavjud  kartalarni 
modernizatsiyalash, ya’ni yangilash demakdir. 
Kartalarni  tahrir  qilish  deganda,  karta  yaratishning  tahririy  hujjatlarini 
ishlab  chiqish  va  karta  yaratish  jarayonida  ilmiy-texnikaviy  ishlarga  rahbarlik 
qilish usullari tushuniladi. 
Kartalarni  tuzish  deganda,  kartaning  dastlabki  nusxasini  yaratish  usuli 
tushuniladi,  bu  matematik  asos,  kartaning  mazmuni,  generalizatsiyalangan 
kartografik tavsif aks etgan nusxadir.  
Loyihalashning  maqsadi  kartani  yaratish  va  yangilash  jarayonida  olib 
boriladigan ishlarni tashkil qilish  baholashdan iboratdir. 
 

Download 8,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   182   183   184   185   186   187   188   189   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish