Navoiy davlat konchilik instituti nukus filiali materialshunoslik

Evtektoiddan keyingi po’latning mikrostrukturasi
Tarkibida uglerod 0.8 % dan 2.14% gacha bo’lgan uglerodli po’latlarga evtektoiddan keyingi po’latlar deyiladi va mikrostrukturasi perlit hamda ikkilamchi sementitdan iboratdir. Ikkilamchi sementit atsstenitdan iboratdir. Ikkilamchi sementit austenitdan sekin A_sm temperaturadan A_r1 temperaturagacha (ES va PK chiziqlarda) sovish natijasida ajralib chiqadi. Sekin asta sovish natijasida ikkilamchi sementit to’rsimon shaklda austenit donalarining chegaralarida ajralib chiqadi. Temperatura A_r1 ga yetganda esa austenitning o’zi perlitga aylanadi. Sekin asta sovush natijasida evtekdoiddan keyingi po’lat perlit va to’rsimon sementit strukturasiga egadir. (rasm-2.5)



Rasm 2.5. Evtektoiddan keyingi po’latning mikrostrukturasi
Oq-to’r- bu ikkilamchi sementit; to’r ichida platinasimon donalar perlitning tuzilishidir. Evtektoiddan keyingi po’latda uglerodning miqdori qanchalik ko’p bo’lsa, sementit turlarining qalinligi shunchalik oshib boradi.

Evtektoiddan keyingi po'latdagi uglerod miqdorini quyidagi formuladan aniqlash mumkin. bunda (2)

F_n-perlitning egallagan yuzasi (%) taxminiy;
F_u - sementitnmg egallagan yuzasi (%) taxminiy
2.1. Ishni bajarishdan maqsad.
1. Muvozanat holatdagi har xil uglerodli po’latlarning va texnika temiri strukturasi bilan tanishish.
2. Mikroskop ostida kuzatilayotgan strukturada po’latdagi uglerod miqdori (%) va perlitning egallagan yuzasi o’rtasida bog’liqlikni aniqlash
3. Tekshirilayotgan po’latning tarkibidagi uglerodni (% hisobida), uning strukturasidagi perlit miqdoridan aniqlash va po’latning taxminiy markasini aniqlash.
2.2. Ishni bajarish tartibi.

1. 
   Talabalar (3-4 kishidan) 2-3 guruhga bo'linishadi
   
2. 
   Har bir guruh komplekt shliflarni olib, mikroskopda ko'rib 2.1 jadvalga mikrostrukturalarini chizadilar
   
3. 
   Mikrostrukturalarni nomlarini tashkil etuvchilarni nomlarini 2.1. jadvalning 3 garafasiga kiritiladi.
   
4. 
   Formulalarga binoan uglerodning miqdorini aniqlab (% hisobida) 4 garafaga kiritiladi.
   
5. 
   Po’latning markasini aniqlab, 5-grafaga kiritiladi.
   
6. 
   Bu po’latlarning mexanik xossalarini kitobdan, plakatlardan topib jadvalni to’ldirish.
   
7. 
   Bu po’latlarni ishlatish viloyatlarini aniqlash, grafa 7. jadval 2.1.