Навоий кон-металлургия комбинати

2.7. Яллиғ печда эритишнинг амалиёти. Яллиғ печда юқори хароратда эрийдиган шихта моддалари қўлланилади. Шунининг учун жараёнга нисбатдан катта ёқилғи сарфланади. Қаттиқ, суюқ (мазут) ва табиий газ ишлатилиши мумкин. Мазутни тахминий кимёвий таркиби, %: С^р 82,5; H^р10,6; N^р 0,3; O^р 0,2; S^р 3,1; А^р 0,3; W^р 3,0. Табиий газни таркибида, %: СH₄ 92,0 - 95,3; Сm Hn 0,4 - 4,9; H₂ 1,3 - 2,0; СO 0,6; СO₂ 0,3 - 0,4; H₂ S 0,2; N₂ 3,0; O₂ 0,5. Иссиқнинг чиқариш қобилияти, кДж/кг: мазут - 38976, табиий газни эса - 36492. Ёқилғини тури ва шаклни танлашда асосан иқтисодий муаммоларни аҳамияти катта. Ўзбекистон шароитида қаттиқ ёқилги - кўмир кукуни қўлланилмайди. Асосан - табиий газ ишлатилади. Қиш даврида, газни етишмовчилик шароитида, мазут кенг қўлланилади.

Яллиғ печда асосан мазутни 40, 100 ва 200 маркалари қўлланилади. Мазутни танлашда уни таркибида парафин борлиғига аҳамият берилади. Чунки парафин мазутни ёпишқоқлигини ошириб юборади ва уни ёқишда катта муаммолар туғдиради.
Яллиғ печни асосий ёқилғиси - табиий газдир. Газ печда 0,07 - 2,5 * 10⁵ Па ли ортиқча босим билан берилади. Ортиқча бериладиган ҳавони қ = 1,00 - 1,05. Горелкаларни ишлаб чиқиш унумдорлиги бир соатга 1100 м.
Яллиғ печлар аниқланган иссиқлик тартиб бўйича ишлайди. Тар­тибни асосий белгилари: иссиқлик юклама, бир горелкага ҳавони сарфи, печни охирида ҳавони тортиш кучи, печдан чиқаётган газнинг таркиби ва печни ишчи хажмида хароратнинг тақсимланиши.
Иссиқлик юкламаси печни ишлаб чиқариш унумдорлигини аниқлов­чи омилдир. Буни белгиси - бир соатда ёқилгини сарфланишидир: кг ёки м .
Иссиқ юкламаси қуйидаги тенглама билан аниқланади:
W = Q^р_н * В , кДж/с.
бунда: Q^р_н - ёқилгини энг паст иссиқлик чиқариш қобилияти, кДж/кг (м );
В - бир соатда ёқилгини сарфи, кг ёки м³.
Ҳар печга иссиқлик юкламаси тажриба орқали аниқланади ва уни қиймати омиллар билан боғлиқдир: печни ўлчамлари; ишлаб чиқариш унумдорлиги, газ ўтказиш системасини имкониятлари. Агарда оқилона иссиқлик юкламаси аниқланмаса, ёқилгини бефойда сари кўпаяди, газнинг тезлиги 10 м/с дан ошиб кетади, чангни ажралиб чиқиши ошади ва бошқа зарарли кўрсаткичлари фойда бўлади.
Олмалиқ заводида печнинг фойдали сирти 240 м³ , иссиқлик юкламаси 218 * 10 кДж/с, иссиқлик кучланиши 907 * 10⁶ кДж/(м * с).
Ёқилғи ҳисобида газ ишлатилса, чиқаётган газнинг таркиби, %: СO₂ 8 - 9; H₂O 17,5 - 18,5; N₂70 - 72; SO₂ 1,5 - 3,0.
Печнинг охирида харорат нормаль ҳисобланади, агарда газнинг харорати шлак хароратига нисбатдан 70 - 100⁰С га кўпроқ бўлса. Хароратнинг печни боши ва оёғида 200 - 250 ⁰С ўзгарса - бу нормал ҳисобланади.