Навоий кон-металлургия комбинати навоий давлат кончилик институти “кимё-металлургия” факультети

 
 ХУЛОСА 
Жаҳон хўжалиги, жаҳон бозори ва интеграцион жараѐнларнинг узоқ 
тарихи бор. Айниқса, Буюк ипак йўли (м.а. II асрда) даврида аниқ намоѐн 
бўлган бу жараѐн XVI асрда буюк географик кашфиѐтлар туфайли кучайди. 

---

172 
II Жаҳон урушидан кейинги даврда эса бу халқаро иқтисодий муносабатлар 
махсус ташкилотлар орқали амалга оширилиб, ҳозирги даврни уларсиз 
тасаввур этиш мумкин эмас. «Бенилюкс» (1944 й.), Умумий бозор (1957й.), 
Европа иттифоқи, ОПЕК (1960й.), НАФТА, ЭКО, Халқаро валюта фонди, 
Жаҳон банки ва бошқа халқаро иқтисодий ташкилотлар бу алоқаларни 
маълум тартибга солиб келмоқдалар. 
А.Смит меҳнат тақсимоти ишлаб чиқаришда тараққиѐт асоси 
эканлигини исботлаб берган бўлса, Д.Рикардо бу меҳнат тақсимоти фақат 
маълум мамлакат доирасидагина эмас, балки дунѐ миқѐсида бўлиши керак, 
деган ғояни илгари сурди. Чунки ҳар бир давлат маълум соҳада нисбий 
устунликка эга бўлади. «Нисбий устунлик», «солиштирма чиқимлар» 
назарияси халқаро меҳнат тақсимотининг объектив зарурлигини исботлаб 
берди. 
Бу борада бир қанча иқтисодий таълимот, назария ва концепциялар 
илгари сурилди. 
Халқаро иқтисодий алоқалар бўйича неоклассик (соф таълимот) ва 
неокейнсчилик назариялари кенг тарқалган. «Соф» таълимот тарафдорлари 
фикрича, иқтисодий алоқалар халқаро майдонда ҳам эркин бозор 
тамойиллари асосида ривожланишини қўллайдилар (эркин рақобат, ҳамма 
учун бир хил имконият, таклиф доимо талабни вужудга келтиради, савдо 
баланси ўз-ўзини тартибга солади ва бошқалар). 
Неокейнсчилик таълимоти вакиллари бу жараѐндаги бозор 
муносабатларига давлатнинг фаол иштирокини маъқул кўрадилар. 
Мустамлакачилик мамлакатлари билан халқаро муносабатлар бўйича 
турли назариялар мавжуд, уларнинг кўпчилиги метрополия колониялари 
учун ижобий роль ўйнаганлигини ҳимоя қилади. Бевосита инвестициялар 
назарияси мустамлакачиликда ҳам бўлиб, мустақил ривожланиш йўлига 
ўтган мамлакатларда иқтисодиѐтни қўтқаришдаги асосий йўл деб 
ҳисобланади. 
Халқаро иқтисодий муносабатлар ривожи билан бирга бир қанча 
муаммолар мавжуд, бу одатда бой ва нисбатан қолоқ мамлакатлар 
ўртасидаги муносабатлардир. 70-йилларда янги халқаро иқтисодий тартиб 
қабул қилинди. Мавжуд муаммоларни ҳал этиш учун БМТ томонидан 
«инсоний ривожланиш» концепцияси таклиф этилган.