Навоий давлат кончилик институти корхона жиҳозлари

Қалпоқчали тарелкалар

Ишлатиш қулайлиги ва универсаллиги туфайли қалпоқчали тарелкалар яқин кунларгача энг яхши контакт қурилмаси ҳисобланиб келинди. Уларнинг асосий элементи газ ўтадиган трубача (патрубка) учун қўйилган тешикли пўлат диск ҳисобланади. Трубачалар одатда дискка пайвандлаб маҳкамланади ва уларнинг устига диаметри 60 ёки 80 мм (кам ҳолларда 100 ёки 150 мм) бўлган қалпоқчалар ўрнатилади. қалпоқчалар айлана (капсулли) ёки бўйлама (туннелли) қилиб тайёрланади. Кейингиси ҳозирги кунда деярли ишлатилмайди.

Қалпоқчали тарелка қуйидагича ишлайди (1.11-расм). Тепадан тушаётган суюқлик тарелкани қуйилиш тўсиғи баландлигигача тўлдиради. Бунда қалпоқчанинг қирқилган жойлари (ёки ёриқлари) суюқликка ботиб туриши керак. Газ трубачалар ва қалпоқчанинг тешикларидан ўтиб суюқлик қатлами орқали барботаж қилиб юқорига кўтарилади. Бунда газ ва суюқлик ўзаро перпендикуляр оқимда таъсирлашади: суюқлик қуйилиш трубасидан тарелка бўйлаб қуйилиш тўсиғига томон ҳаракатланади ва кейин пастга тўкилади, газ эса колонна ўқи бўйлаб юқорига ҳаракатланади. Қалпоқчали тарелкаларнинг қўлланиши ва материали ҳақидаги маълумотлар қуйидаги 1.1-жадвалда, кенг тарқалган капсулли ва тунелли қалпоқчаларнинг чизмаси эса 1.12-расмда келтирилган.



1.11-расм. Қалпоқчали тарелканинг ишлаш схемаси. 1-тарелка; 2-газ трубачалари; 3-қалпоқчалар; 4-қуйилиш трубаси; 5-қуйилиш тўсиғи.

Тарелканинг номи	Белгиланиши	Колонна диаметри	Материали
Айлана капсулли Қалпоқчали.	ТСК I	400,500,600,800, 1000.	Пўлат
Айлана капсулли қалпоқчали.	ТСК-Ш	1200,1400,1600, 1800.	Пўлат
Айлана капсулли қалпоқчали, ажратиладиган (разборная).	ТСК-Р	1000-3600	Пўлат
Ажраладиган марказий қуйилиш.	ТСК-РЦ	1400-1500	Пўлат
Чўян қалпоқчали.	ТЧК	1000-2400	Чўян
Мис қалпоқчали.	ТМК	500-2000	Мис
Керамика қалпоқчали.	ТКК	300-1800	Керамика
Тунелли қалпоқчали.	ТСТ	1400 дан катта	Пўлат

Капсулли қалпоқчали тарелкаларнинг ф.и.к. нисбатан юқори (0,75-0,8) ва газ бўйича унумдорликнинг катта диапазонида ишлай олади. Уларни газ ва суюқликнинг сарфлари ўзгариб турадиган ҳолларда ҳам қўллаш мумкин.
Тунелли қалпоқчали тарелкалар штампланган тарновлардан йиғилади. Қалпоқчалар тарелка дискига шпилькалар билан маҳкамланади.

а б