Нашрга тайёрлаган: Хадича Мисга Нашриёт

“Конвулсиялар”, “Диққат етишмовчилиги синдро
-
ми” ва “Отизм”
бўлимларига қаранг.) 
Замонавий аёллар ўзларининг ҳомиладорлик ва туғишга тайёргарлик 

---

338
Ҳомила, туғиш ва чақалоқ парвариши
даврларини ушбу китобда кўрсатилган тарзда ўтказсалар, ҳудди қишлоқ 
аёллари каби оғриқсиз ва осон туғишлари мумкин.
София Й., 40 ёшда, уй бекаси ҳикоя қилади:
“Ойдин Солиҳнинг давосини олганимдан кейин икки марта цезар амалиёти 
билан туғишдан сўнгра учинчи ва тўртинчи туғишимни уйда амалга ошириш
-
га қарор қилдим. Учинчи туғишим осон кечди.
Икки йил олдин тўртинчи туғишимда кечқурун сувим келди, қорнимнинг 
атрофида енгил бир оғрик бошланди. Доя чақирдим ва оғриқлар кучая бошла
-
гач ваннага илиқ, тузли сув тўлдириб кирдим.
Бир муддат ўтгач, тўлғоқлар кучайди. Бачадонимнинг оғзи очилган 
бўлса ҳам, чақалоқ келмаётганди, xудди суякларимга ёпишиб қолгандек эди. 
Оғриқлара чидай олмаганимдан кейин ваннадан чиқдим, уйнинг ичида юрa бош
-
ладим. “Иншиқоқ” сурасини ўқиганимда, чақалоқ айлана бошлаганини сездим. 
Доя чақалоқ елка билан келганини ва бўйнига киндиги ўралиб қолганини айт
-
ди. Сабр ва дуо билан чақалоқнинг айланишини кутдим.
Сув келганидан таxминан 6 соат ўтгач, чақалоқ айланди ва бироз 
қийинчиликлaр билан туғилди. Доя чақалоқни икки марта ўраб олган киндик
-
ни очди. Агар касалхонага борганимда, албатта, мени “Цезар амалиёти”га 
ётқизишарди”.
Сунъий тўлғоқ (Induction)
Сунъий тўлғоқ - туғиш пайти синтетик окситоцин гормoни бериб, бача-
дон қисқаришларини тезлаштирувчи муолажадир. Синтетик окситоцин 
туфайли содир бўладиган бачадон қисқаришлари табиий қисқаришларга 
қараганда анча тез, кучли ва оғриқли бўлади. Баъзи ҳомиладор аёллар бу 
оғриқларга чидайолмай, қорнидаги боласини “Цезар амалиёти” ёрдами-
да олишни илтимос қиладилар. 
Баъзан окситоцин кучли ва давомли қисқаришларга, яъни бачадон-
нинг гиперстимуляциясига сабаб бўлиши мумкин. 
Бачадон гиперстимуляцияси кислород етишмовчилиги туфайли 
чақалоқда юрак уришларининг анормал (меъёрсиз) даражада тезла-
шишига олиб келади. Бу ҳолатда “Цезар амалиёти”ни ўтказиш зарур 
бўлиши мумкин. Бачадон гиперстимуляцияси давомида бачадон йирти-
либ кетиши мумкин. 
Авваллари бачадонда “Цезар амалиёти”га ўхшаш жарроҳлик ама-
лиётларининг ўтказилганлиги, бир хомиладорлик пайти икки ва ундан 
ортиқ ҳомилали бўлиш, амнион суюқлигининг ортиқчалиги, йирик 
чақалоққа ҳомиладор бўлиш каби ҳолатлар бачадоннинг йиртилиб кетиш 
эҳтимолини янада оширади. Бундай пайтларда ҳам “Цезар амалиёти”ни 
ўтказиш зарур бўлиши мумкин.
Синтетик окситоциннинг тузилмаси сув тутилишига сабабчи 
бўладиган антидиуретик гормoнга ўхшаб кетади. Синтетик окситоцион 
ҳам онанинг, ҳам чақалоқнинг организмида сув тутилиб қолишига сабаб 

---

Ойдин Солиҳ «Ҳақиқий Тиббиёт»
339
бўлиши мумкин. Шиддатли сув тутилиши эс-ҳушни йўқотишга, хуруж-
ларга (приступларга), юрак етишмовчилигига, ҳушдан кетишга (комага) 
ва ўлимга сабаб бўлиши мумкин. 
Синтетик окситоциннинг xусусияти шунда-ки, у чақалоқ миясининг 
тўқималарига тўпланиши ва чақалоқнинг миясида шиш ҳосил қилиши 
мумкин. Сунъий тўлғоқ билан туғилган боланинг мияси турли даража-
ларда лат ейди. Бу ўз навбатида чақалоқнинг безовталанишига, ҳарорати 
ошишига, конвулсияларга ва гиперактив (гиперфаол/ҳаддан ташқари 
фаол) бўлишига замин яратади.
Энг катта зарарга олдин сунъий тўлғоқ берилиб, кейин “Цезар 
амалиёти”га ётқизилган аёллар ва уларнинг чақалоқлари миялари уч-
райди. Чунки синтетик окситоцин билан анестезия моддалари бир-
бирининг зарарини оширади. 
Уларнинг таъсирида қолган миянинг зарарланиши чақалоқнинг ги-
перактивлигини дастаклаб, уни отизм, эпилепсия (тутқаноқ) каби 
нeврологик ёки шизофрения каби руҳий касалликларга олиб келади. 
Оналар эса вақт ўтиб хотираларини йўқотиб, руҳий касалликларга ду-
чор бўлишади. Шу сабабдан психолог ва психиатрларнинг қабулларига 
аксарият ҳолларда “Цезар амалиёти”ни бошдан ўтказган аёллар ва бола-
лар боришади.
Расмий маълумотларга кўра, Туркияда ҳар икки туғишдан битта-
си “Цезар амалиёти” воситасида амалга оширилмоқда. Аслида, бу 
рақам ундан ҳам катталигини ҳамма билади. Xудди шунингдек, ҳамма 
туғишларда сунъий тўлғоқ қўлланмоқда. Бу ҳам етмаганидек, ҳали энди 
туғилган болаларга гепатит-В га қарши эмлаш қилинмоқда. 
Эмлаш суюқлигидаги “Алюминий гидроксид” ва “Timerosal” каби 
сақловчи моддалар чақалоқнинг ўзи шундоқ ҳам зарарланган мияси-
да тўпланади. (