1.
Mustaqillik arafasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va demografik
vaziyat.
2.
Ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishga qaratilgan chora
tadbirlar.
1.
Mustaqillik arafasidagi ijtimoiy-iqtisodiy va demografik vaziyat.
Ulkan hududni egallagan va ma‘muriy-buyruqbozlik tizimiga tayangan Sovet
Ittifoqida notо‗g‗ri, samarasiz ijtimoiy-iqtisodiy siyosat olib borildi, natijada, 1980
yillarning oxiriga kelib, xususan,О‗zbekistonda aholining turmush sharoiti kо‗plab
muammolar tufayli о‗ta murakkablashdi, ijtimoiy ahvol og‗irlashdi, demografik
vaziyat yanada taranglashdi. Biroq, о‗tgan yillar
davomida aholining bunday
о‗sishi sanoat va iqtisodiyotning boshqa sohalarida ish о‗rinlari sonining
kо‗payishi va aholi hayotini ta‘minlash uchun zarur shart-sharoitlarning yaratilishi
bilan qо‗llab-quvvatlanmadi. Bu, о‗z navbatida,
aholi hayotining jiddiy
yomonlashishiga, ishsizlar sonining kо‗payishiga, mehnat unumdorligi va aholi
daromadlarining pasayishiga hamda turmush farovonligining pasayishiga olib
keldi.
Respublika
aholisining ijtimoiy ahvoli, odamlarning moddiy ta‘minoti va
ularni ijtimoiy himoya darajasi qoniqarsiz edi. Qishloq aholisining atigi 5 foizi toza
ichimlik suvi va tabiiy gaz bilan, aholining 50 foizidan sal kо‗proq qismi va faqat
17 foizi tabiiy gaz bilan ta‘minlangandi. Aholini uy-joy, maishiy, tibbiy xizmat
bilan ta‘minlash,
maktablar, maktabgacha ta‘lim muassasalari va boshqa ijtimoiy
obyektlarni qurish bо‗yicha ishlarda ijobiy siljishlar amalga oshirilmadi. Ayni
paytda, aholining aksariyati qishloq joylarda yashar edi. Yuqorida qayd etilgan
holatlar О‗zbekiston aholisining daromadlari va
turmush darajasining keskin
pasayishiga sabab bо‗ldi.
О‗zbekistonning о‗rtacha aholisi iste‘mol qilinadigan gо‗sht va gо‗sht
mahsulotlari, sut va sut mahsulotlari, tuxum va shu kabilarni mamlakat miqyosida
olganda ikki baravar kam iste‘mol qilardi. Bu kabi eng keskin iqtisodiy va ijtimoiy
muammolar rо‗yxatini davom ettirish mumkin. Ammo asosiy narsa shuni
anglatadiki, nafaqat insonning murakkab, uyg‗un rivojlanishi, uning shaxsiyatining
axloqiy shakllanishi uchun ham kо‗pincha boshlang‗ich sharoitlar mavjud emas
edi.
Ijtimoiy infratuzilma - sog‗liqni saqlash, xalq ta‘limi, maktabgacha ta‘lim
muassasalarida qiyin vaziyat yuzaga keldi, mavjud maktablar va shifoxonalarning
60 foizi yaroqsiz binolarda joylashgan edi. Ushbu davrda aholining о‗rtacha yillik
о‗sish sur‘ati 2,8 foizni tashkil etdi. 1991 yilga kelib, mamlakatda aholi soni 20,7
million
kishidan oshib, 1990 yilga nisbatan 386,0 ming kishiga oshdi. Bu
О‗zbekistonda aholining о‗sish sur‘ati Ittifoqga qaraganda uch baravar yuqori
ekanligini kо‗rsatar edi.
О‗zining yangilanish va taraqqiyot yо‗lini boshlagan, ijtimoiy yо‗naltirilgan
bozor iqtisodiyoti foydasiga aniq tanlovni amalga oshirgan holda О‗zbekistonning
Birinchi Prezidenti I.A.Karimov boshchiligidagi mamlakatimiz
hukumati siyosiy
suverenitetni qо‗lga kiritgan dastlabki kunlardanoq salbiy holatlarni yо‗q qilish
bо‗yicha qat‘iy choralarni kо‗rdi. О‗tgan yillardagi ijtimoiy-iqtisodiy sohadagi
hodisalar va jamiyatni tubdan qayta qurish, bozor iqtisodiyotini shakllantirish bilan
bog‗liq bо‗lgan ijtimoiy muammolar hal qilina boshladi.
Aynan, shu о‗rinda, Islom Karimov tomonidan
ishlab chiqilgan beshta
prinsipning ahamiyati aholining ijtimoiy himoyasida muhim о‗rin tutadi. Ushbu
beshta tamoyil asosida о‗tish davrida fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish bо‗yicha
zarur choralar kо‗rildi. Ushbu chora-tadbirlar odamlarning turmush darajasining
keskin pasayishining oldini olishda muhim rol о‗ynadi.
Do'stlaringiz bilan baham: