Намуна (Образец)

Daromadlilikning ichki normasi 
jalb qilingan investitsiya loyihasi 
bo‘yicha kutilayotgan tushumlarning keltirilgan qiymatini tenglashtiradigan 
diskont stavkasi orqali aniqlanadi: 
Boshqacha qilib aytganda, tenglamada agar IC=CF
0 
bo‘lsa IRR 
quyidagicha bo‘ladi:
 
0
0
)
1
(





n
t
IRR
CF
t
t
IRR
IRR loyihada kutilayotgan daromadliligini harakterlaydi. Agar IRR loyihani 
moliyalashtirish uchun foydalanilayotgan kapital bahosidan oshib ketsa, 
kompaniyaning aksionerlari tomonidan kapitalni foydalanish uchun hisob 
kitoblardan so‘ng ortiqchalik kelib chiqadi. Investitsiyaning rentabellik normasi 
(IRR) kapital bahosidan yuqori bo‘lgan loyihani qabul qilish aksionerlarning 
daromadini oshiradi. Ikkinchi tomondan IRR kapital bahosidan kam bo‘lsa 
loyihani amalga oshirish aksionerlar uchun zararli bo‘ladi. Masalan, agar loyiha 
to‘liq tijorat banki ssudali hisobiga moliyalashtiriladigan bo‘lsa, unda IRR 

---

197 
ko‘rsatkichi bankning foiz stavkasining mumkin bo‘lgan eng yuqori darajadagi 
chegarasini ko‘rsatadi, undan oshgan qismi loyihaning zararligini ko‘rsatadi. 
Investitsiya samaradorligini baholashda investitsiya loyihalarini rentabellik 
normasini ham hisoblanadii. 
Investitsiyaning rentabellik normasi
deganda (IRR) 
NPVsi «O»ga teng loyihaning diskontlash koeffitsenti tushuniladi. 
IRR= r ga ko‘ra NPV=f(r) 
Rejalashtirilgan investitsiyaning samarasini tahlil etish sharoitida bu 
koeffitsent qo‘yidagicha hisoblanadi. IRR shu loyihaga aloqador barcha 
xarajatlarni eng yuqori darajasini ko‘rsatadi. Masalan: loyiha to‘liq tijorat 
bankining qarzi evaziga moliyalashtirilsa, IRR loyihani zarar keltiruvchi darajadagi 
bank foiz stavkasini o‘sish chegarasini ko‘rsatadi.
Amaliyotda har qanday korxona o‘z faoliyatini turli manbalarga asoslangan 
holda moliyalashtiriladi. Korxona faoliyatida avanslashtirilgan moliyaviy 
resurslardan foydalanganligi uchun to‘lov sifatida, u foiz, dividend, rag‘batlantirish 
kabi korxona iqtisodiy qudratini ushlab turishga asoslangan xarajatlarni amalga 
oshiradi.