Намуна (Образец)

Imtiyozli aksiya hisobiga shakllangan xususiy kapital bahosi
deb bir 
birlik kapitaldan foydalanganlik uchun to‘lanayotgan dividend summasiga aytiladi. 
Ma’lumki, imtiyozli aksiya uchun qat’iy foizlarda har yillik o‘zgarmas miqdorda 
dividendlar to‘lanadi. SHuning uchun ushbu aksiya hisobiga shakllangan xususiy 
kapital bahosi kuyidagi formula asosida aniqlanadi: 
F
P
D
R
ps
ps
ps


(11.3.2)
40
bu yerda: 
R
ps
– imtiyozli aksiya hisobiga shakllangan xususiy kapital bahosi; D
ps
– 
imtiyozli aksiya bo‘yicha dividend summasi;
P
ps 
– imtiyozli aksiyaning joriy 
davrdagi bozor bahosi; 
F
– aksiyani emissiya qilish bilan bog‘liq harajatlar. 
Oddiy aksiya hisobiga shakllangan xususiy kapital bahosi ham bir birlik 
kapitaldan foydalanganlik uchun to‘lanayotgan dividend summasiga aytiladi.
Ammo oddiy aksiya bo‘yicha dividend summasining miqdori imtiyozli 
aksiyaniki kabi qat’iy miqdorda bo‘lmaydi, ya’ni bunda dividend summasi
korxonaning yillik sof foydasi miqdoridan kelib chiqib belgilanadi.
Korxonaning yil oxirida qancha miqdorda sof foydaga erishipshni oldindan 
100% aniq bilib bo‘lmaganligi sababli oddiy aksiya bo‘yicha to‘lanadigan dividend 
miqdorini ham aniq bilib bo‘lmaydi. SHuning uchun ham bugungi kunda oddiy 
aksiya bo‘yicha xususiy kapitalning bahosini aniqlashning bir qancha modellari 
mavjud.
Birinchi model dividendlarning o‘zgarmas modeli bo‘lib hisoblanadi.
Xususan, oddiy aksiya bo‘yicha har yillik dividend miqdori (
D
o
, D
1
, 
D
2
, …….,
D
n
) 
bir xil bo‘ladi deb qabul qilinadi va
D
o
=
 D
1
=
 D
2
=…….=
 D
n
= 
const
(o‘zgarmas) 
bo‘ladi. Bunday holda oddiy aksiya bo‘yicha xususiy kapital bahosi imtiyozli 
aksiya bo‘yicha xususiy kapital bahosi kabi quyidagi formula asosida aniqlanadi: 
40
Тошмуродова Б., Қурбонов Ж. Корхоналарда капиталдан самарали фойдаланиш масалалари. //манба: “Корпоратив молияни 
бошқаришнинг замонавий усуллари: қўлланилиши ва ривожлантириш масалалари. Республика илмий-амалий конференцияси 
материаллари тўплами. –Т.: “IQTISOD–MOLIYA”, 2016. 243-б.

---

179 
F
P
D
R
o
o
o


(11.3.3)
41
bu yerda: 
R
o
– oddiy aksiya hisobiga shakllangan xususiy kapital bahosi; D
o
– 
oddiy aksiya bo‘yicha dividend summasi; 
P
o 
– oddiy aksiyaning joriy davrdagi 
bozor bahosi; 
F
– aksiyani emissiya qilish bilan bog‘liq harajatlar 
Ikkinchi model dividendlarning bir xil miqdorda o‘sish modeli bo‘lib 
hisoblanadi.
Ushbu modelda oddiy aksiya bo‘yicha har yillik dividend miqdori bir
xil g miqdorda o‘sib boradi deb qabul qilinadi va 
),
1
(
1
g
D
D
o



,
)
1
(
2
2
g
D
D
o



n
o
n
g
D
D
)
1
(



bo‘ladi. Bunday holda oddiy aksiya bo‘yicha 
xususiy kapital bahosi quyidagicha aniqlanadi: